هفت روایت امروزی از هشت سال مقاومت ایرانی

موضوع انقلاب اسلامی ،دفاع مقدس و مقاومت از جمله مضامینی است که  همواره دستمایه تولید آثار هنری در عرصه نمایش است. اهمیت و ضرورت انتقال فرهنگ مقاومت براساس تجربه وقایع تاریخ معاصر ایران و مرور تاریخ چند هزار ساله تمدنی این سرزمین تا جایی است که آن را به اولویت فرهنگی جامعه بدل می سازد؛تجربه مقاومت و مبارزات پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ، وقایع و تهدید های پس از پیروزی و شگفتی هشت سال دفاع مقدس بار دیگر یادآوری کرد که فرهنگ مقاومت برای این سرزمین موهبتی است که باید آن را زنده و پویا نگه داشت و هنر محملی برای انتقال و پویایی این اصل مهم است و عرصه نمایش در کشور سال هاست دراین زمینه حرف های زیادی برای گفتن دارد.

جشنواره تئاتر فجر امسال جدا از آثار دینی و آثار اجتماعی که در موضوع خود مقاومت را هم شامل می شوند هفت اثر با موضوع دفاع مقدس و یک اثر کمدی با نگاهی به جنگ را در میان آثار پذیرفته شده دارد؛ ۳ اثردفاع مقدس  در بخش مروز آثار صحنه ای( جدا از نمایش آکواریوم کانگورو که با محور مصائب جنگ ساخته شده) ، دو اثر در بخش محیطی ، خیابانی و... و دو اثر در بخش فجر استانی اجرا خواهند داشت. در ادامه با آثار دفاع مقدس و ویژگی هریک آشنا شوید.

آثار دفاع مقدس در بخش مرور صحنه

«اسب ها ایستاده می میرند»-بجنورد-تماشاخانه شمس- اردیبهشت۹۵

نویسنده، طراح و کارگردان: حسن عابدی، بازیگران: احسان کمالی، المیرا صادقی، آزاده حیدرزاده، احمد زعفرانی، سیدعلی محمدی، رضا روشندل، حدیث فیروزه، شهلا ایمانی، علی احسانی، زینب پاک منظر، امیر سهامی، شیرین نادمی، حسین رحیمی، مهدی ایمانی، سحر علیزاده مقدم و آوا عابدی.

آهنگساز:‌ سعید شیخ روشندل، طراحی نور: آرش فیروزه

شناسنامه: حسن عابدی از فعالان تئاتر در استان خراسان و شهر بجنورد، تا به حال مسئولیت های مختلفی در عرصه تئاتر استان خراسان بر عهده داشته است. او قائم مقام و دبیر تخصصی دهمین جشنواره سراسری تئاتر رضوی هم بوده است. عابدی مدیر گروه تئاتر میم، تا به حال کارگردانی نمایش های «بچه های صلح»،‌ «یک قبیله تنهایی»، «توره چی ها»‌ و... را انجام داده است که «توره چی ها» یکی از طرح های منتخب بخش مسابقه تئاتر خیابانی بیست و سومین جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان شد. او با نمایش «اسب ها ایستاده می میرند» که اردیبهشت سال جاری در بجنورد روی صحنه بود، در بخش مرور صحنه سی و پنجمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر حضور دارد.

حواشی: تئاتر استان خراسان به طورکلی همیشه فعال بوده و با برگزاری جشنواره های مختلف هنری و کارگاه های آموزشی در زمینه تئاتر به صورت مستمر، سعی در تداوم بقا و افزایش کارکرد این هنر در این استان داشته است. گروه تئاتر میم، یکی از این نهادهای فعال در خراسان رضوی است که با انتخاب موضوع دفاع مقدس برای اجرای نمایش «اسب ها ایستاده می میرند» در همین مسیر گام برداشته است. «اسب ها ایستاده می میرند» رویدادهای تاریخی شمال خراسان، افسانه‌ها و روایت‌ها و اجرایی مدرن از زندگی اقوام استان خراسان است و اعضای گروه برای روی صحنه بردن این نمایش یک دوره سه ماه تمرین کرده اند. در سایت گروه میم، نظرسنجی در مورد بهترین بازیگر نمایش «اسب ها ایستاده می میرند» انجام شده که رضا روشندل یکی از بازیگران اثر، بالاترین رای را از نگاه تماشاگران به دست آورده است.

«جهان انزوا»-تهران- تماشاخانه انتظامی- مرداد۹۵

کارگردان: ‌رضا کوچک زاده، نویسنده: نائومی والاس، مشاورکارگردان:‌ فرهاد مهندس‌پور، بازیگران:‌ امیر محمدی، محسن خدری.

شناسنامه:‌ رضا کوچک زاده متولد۱۳۵۵ فارغ التحصیل کارشناسی ارشد کارگردانی تئاتر از دانشگاه تربیت مدرس، تا به حال علاوه بر نوشتن و اجرای نمایشنامه های مختلف، درباره موضوع جنگ هم مقالاتی مثل«مقدمه ای بر تاثیر جنگ بر نمایش نامه های غیرجنگی ایران» نوشته که در چهارمین سمینار پژوهشی «تئاتر مقاومت» در دانشگاه تربیت مدرس ارائه شده است. او نمایش «جهان انزوا» را که پیرامون همین سوژه است در بخش مرور صحنه ای سی و پنجمین جشنواره بین المللی تئاترفجر اجرا خواهد کرد.

حاشیه: نائومی والاس نمایشنامه نویس ۶۷ ساله آمریکایی، در نمایشنامه «جهان انزوا» جنگ آمریکا و عراق را مورد بررسی قرار داده است. روایتی با پیچیدگی‌های عمیق احساسی که گاه با به کارگیری ایده‌ها و اشعاری از شاعران عرب، آمریکایی و کرد، راه پر پیچ و خم روایت را دنبال می‌کند. کبوتران جوان عرب از دست رفته‌اند و او می‌کوشد با یادآوری آن‌ها و دوستان نزدیکش، وطن را پیش از جنگ نمایش دهد. خاورمیانه در سالهای اخیر نسبت به گذشته بیشتر درگیر جنگ و مسائل مربوط به آن بوده و تاثیر این اتفاق در هنرمندان به صورت تولید چنین آثاری بروز یافته است. عطااله کوپال طی سخنانی در شب افتتاحیه نمایش «جهان انزوا» به کارگردانی رضا کوچک زاده در خانه هنرمندان و در کنارهفت چنارعباس کیارستمی، از این نمایش به عنوان اثری ویژه، در خورتعمق و توجه یاد کرد که با توجه به وضعیت منطقه خاورمیانه، نمایشی خاص به شمار می رود که در پی اعتلای سطح درک و فهم مخاطب است.

«خوب، بد، زشت»-تهران- تماشاخانه ماه، حوزه هنری- آذر۹۵

نویسنده: ابوالفضل حاج علی‌خانی، کارگردان: شقایق فتحی، بازیگران: سعید دولتی، ابوالفضل حاجی علی خانی.

شناسنامه: شقایق فتحی دانش آموخته رشته تئاتر متولد ۱۳۶۱ تا به حال در آثار نمایشی متعددی به عنوان بازیگر، طراح وکارگردان حضور داشته است. نمایش هایی مثل «خسوف» که در جشنواره خمسه جایزه دوم کارگردانی و بازیگری و جایزه اول طراحی صحنه را از آن خود کرد، نمایش عروسکی «ضایعات جنگی»، «راز کلید» و... از جمله فعالیت های او درعرصه تئاتر است. نمایش «خوب، بد، زشت» نوعی نمایش رئالیستی پیرامون موضوع دفاع مقدس است. در خلاصه داستان این نمایش آمده:‌ «دو بومی جنوبی، وانتی را در پمپ بنزین می دزدند که از قضا بار وانت محموله ای است که حال و هوای آن دو را تغییر داده و مسیر زندگیشان را عوض می کند...».

حاشیه: نمایش «خوب، بد، زشت» به عنوان اثری ضد جنگ، به شهدای مدافع حرم که در عصر حاضر به نوعی در میدان گاه دفاع مبارزه می کنند، می پردازد. علی تدین صدوقی منتقد تئاتر، در مورد این نمایش در نقدی چنین گفته است: «متن نگاهی امروزی دارد و مسائل و معضلات اکنون جامعه و مردم را که با آن دست‌به‌گریبان هستند نشان می‌دهد. کم نیستند و هنوز هستند کسانی که برای رسیدن به پست و مقام و اهداف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... احراز مناصب دولتی به هر کار از جمله فدا کردن باورها و اعتقادات مردم و سوءاستفاده از این باورها و اعتقادات و ارزشها و سو استفاده از خون شهدا و شعار دادن و حرف زدن و پایمال کردن حق ‌وحقوق مردم و... دست می یابند و درنهایت این همان تعزیه‌خوان معتقد و ساده و با صفاست که هنرمند ‌است و درنهایت نمی‌گذارد که مسیب از پیکر شهید مدافع حرم به نفع خود و اهداف شومش سوءاستفاده کند.»

آثار دفاع مقدس در بخش محیطی و خیابانی

«بزم و رزم»-خراسان رضوی-منتخب جشنواره تئاترخیابانی مریوان- مهر۹۵

نویسنده و کارگردان: ابوالفضل طبسی

شناسنامه:‌ ابوالفضل طبسی از دانش آموختگان انجمن سینمای جوانان ایران دفتر سبزوار و عضو انجمن نمایش کانون هنرمندان سبزوار، تا به حال به عنوان کارگردان، بازیگر، طراح و... در نمایش های «ضامن آهو»، «صبرایوب»، «قلاده برای یک سگ مرده» و...حضور داشته است. او با نمایش «بزم و رزم» در یازدهمین دوره برگزاری جشنواره بین المللی تئاتر خیابانی مریوان حضور داشت و به عنوان اثر منتخب، برگزیده و تحسین شد. نمایش آیینی «بزم و رزم» وقایع مربوط به سربداران را توسط گروه هنری آداب سبزوار نشان می دهد.

حاشیه: در اجراهای روز دوم یازدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان در مهرماه سال جاری، نمایشی از منطقه سبزوار با نام «بزم و رزم» که یک نمایش آیینی و مربوط به قیام سربداران بود، در پارک ملت شهر مریوان به نمایش عموم درآمد و توانست مخاطبان را تحت تاثیر قرار دهد. قیام سربداران سبزواری‌ها مربوط به ۷۰۰ سال پیش است که اهالی شهر سبزوار برای حفظ غرور و ناموس خود با مغول‌ها به جنگ می‌پردازند و آنها را شکست می‌دهند. هرچند این قیام از مبارزاتی مثل دفاع مقدس فاصله چندین و چندساله دارد، اما در هردو قیام وجه مشترک وطن پرستی دیده می شود. اجرای چنین سوژه ای آن هم خارج از سالن های معمول تئاتر و طراحی برای اجرای محیطی می تواند کنشگری و تعامل تماشاگر در نمایش را دوچندان کند و او بیش از پیش خود را با مبارزانی مثل سربداران همراه ببیند. توجه به این مسئله می تواند از نقاط قوت و مثبت «بزم و رزم» باشد.

«کوچ»- آبادان- منتخب دهمین جشنواره سراسری تئاتر کوتاه اهر-شهریور۹۵

نویسنده، کارگردان، بازیگر:‌ بهنام کاوه

شناسنامه: بهنام کاوه نویسنده، کارگردان و بازیگر از هنرمندان ساکن آبادان، فارغ التحصیل رشته گرافیک است. او تا به حال نمایش های خیابانی و محیطی متعددی را اجرا کرده که «بچه ناخدا» یکی از این نمایش های خیابانی است که همزمان با سالروز آتش زدن سینما رکس آبادان، مردادماه سال۹۴ در این شهر توسط بهنام کاوه اجرا شد. او جوایز و تقدیرهایی در زمینه بازیگری از جشنواره هایی مثل جشنواره کوتاه رامهرمز، جشنواره طنز آغاجاری، جشنواره خیابانی  باغملک و... به دست آورده است.

حواشی: به نظر می رسد که در آبادان اسم نمایش خیابانی این روزها با نام بهنام کاوه گره خورده است و او کاملا متمرکز، به اجرای نمایش های محیطی می پردازد. اولین اجرای خیابانی که برای کاوه، جوایزی هم به همراه داشت، نمایش «محمدگمنام» بود. اکثر نمایش های بهنام کاوه پیرامون جنگ یا حس و حال ناشی از جنگ شکل می گیرد و به نظر می رسد تراژدی جنگ و عواقب ناشی از آن، جزئی جدا نشدنی از آثار اوست. قطعا جغرافیای آبادان، جغرافیای درستی برای اجرای نمایش هایی با مضمون جنگ است و هم نقطه آغاز درستی برای ریشه یافتن هنرمندانی که در این عرصه فعالیت می کنند.