در حال بارگذاری ...
یادداشت میلاد اکبرنژاد، نمایشنامه نویس و کارگردان تئاتر

جشنواره تئاتر فجر؛ قدم‌زدن و دریغ

نامِ جشنواره تئاتر فجر مرا یادِ دو چیز می‌اندازد؛ قدم‌زدن و دریغ. و جالب این‌که هر دو با هم سراغ‌اَم آمده‌اند. و جالب‌تر این‌که هردو در یک شب نطفه بسته‌اند؛ شبِ اختتامیه. و شاید حتی خیلی قبل‌تر از آن‌که بتوانم به عنوانِ یک اجراکننده در این جشنواره حضور داشته باشم این دو با من هم‌راه بوده‌اند؛

از همان وقتی که در روستایی در جنوبِ استانِ فارس یعنی اشکنان که در آن‌جا به دنیا آمده بودم و البته حالا برایِ خوداش شهری است و کذا و کذا، محروم از دیدارِ نمایش‌ها تنها به خبرها و گزارش‌ها و عکس‌ها و واگویه‌ها و مجله‌ها و روزنامه‌ها دل‌خوش می‌کردم که یعنی مثلاً چه اتفاقِ شگرفی دارد در عرصة ته‌آترِ مملکت اتفاق می‌افتد و من نه می‌توانم ببینم و نه می‌توانم عضوی از این پیکره باشم تا روزی که با همة دل‌خوری مادرم که می‌خواست پزشکی بشوم یا لااقل معلمی در همان اشکنان یا حتی طلبه‌ای که به امورِ دینِ مردمان کار دارد نه فسق و فجورِ دنیاشان، خبرم دادند که باید هنرهایِ زیبا ته‌آتر بخوانم و در سرمایِ زمستانِ 74 با همراهانِ دانش‌گاهی‌ام آش می‌خوردیم و نمایش‌هایِ فجر می‌دیدیم، تا برسد که اولین طعمِ رد شدن‌هایِ متن‌هام را در فجر چشیدم (که این‌یک البته تا همین الان دست از سرام بر نداشته)، تا حضور اولین نمایش‌نامه‌ها و اجراهایم در این فستیوال، همه و همه در یک‌شب با یک چیز اشتراک داشته‌اند؛ قدم زدن و دریغ.
ظاهراً یک‌بار فلوبر گفته است که حقیقت پشتِ میزم بر من آشکار می‌شود، یا هم‌چنین چیزی... و نیچه معترض بود که این موجودِ تنبل چه می‌گوید، حقیقت در قدم زدن و راه رفتن بر فیلسوف آشکار می‌شود. راستش‌ را بخواهید تا این لحظه هرچه نشستیم و راه رفتیم حقیقتِ این جشنواره بر ما معلوم و آشکاره نشد تا جایی که عطایِ حقیقتش را به لقایِ خواهنده‌گانش بخشیدیم و خواستیم که از مصیبتِ این قدم زدن و دریغ در امان بمانیم.
اما بعد؛ مگر این ماجرایِ قدم زدن چیست که این همه آسمان و ریسمان به تارِ لاطایلات بافته می‌شود؛ نه عزیزِ دلم خبری نیست. همان چیزی است که گاهی سروقتِ ذهنِ شما را هم می‌گیرد. می‌گویید نه! عرض می‌کنم؛
فکر کن نمایشی را نوشته‌ای یا کارگردانی کرده‌ای و شبان‌روزانِ بسیار بر آن خونِ دل خورده‌ای و عرق نشانده‌ای و خیالِ صبر پخته‌ای و البته به گمانت اگر شاه‌کاری هم نشده دستِ کم ارزش‌هایی هم به عرصة بصر آورده‌ای و حالا بعدِ هفت‌خوان رستم و اسفندیار رویِ هم، در این جشنواره‌ی معظم اجرایی داشته‌ای و چند بینندة خجولی را هم راضی کرده‌ای و حالا نوبت رسیده است به شبِ اختتامیه که باد در غبغب و سپر در سینه و عصا در گلو و مشت در جیبِ کت شلوارِ تازه ابتیاع‌کرده، منتظر می‌مانی تا نامت را به سربلندی بخوانند که مثلاً شده‌ای نمایش‌نویسِ برتر یا کارگردانِ مقدر. البته نمی‌دانی چرا باید به جایِ نشستن در سالنِ اصلی در بالکن بنشینی و بسیاری از نام‌آشنایانی که چشمِ دیدنِ بعضی‌هاشان را هم نداری از بس که به نظرِ تو دمده هستند و بی‌سواد و فسیل و از کار افتاده و تازه به دوران رسیده و ریزه و میزه و از این القاب، آن پایین بنشینند؟ پس تامل می‌کنی تا آخرین تشکرها هم از خادمانِ درگاهِ تالارِ وحدت بشود و نامِ تو خوانده نشود و با بغضی در گلو و اشکی حلقه‌شده در چشم و خشمی در سینه و فحشی زیرِ لب و مشتی در خیالِ چانه‌ی داوران و حسرتی در ذهن راه می‌افتی و البته قبل از خروج گوش تیز می‌کنی که کدام‌یک از هم‌پیاله‌های‌اَت را می‌بینی که چون تو دماغِ غضب پخته‌اند و خامه‌یِ جنگ در سر می‌پرورند که چند دقیقه‌ای بارانِ طعنه و ناسزا بر نامِ داوران و دست‌اندرکارن ببارانی و موافقِ آن دسته از جماعت بشوی که اگر جایزه‌ای می‌بردی حاضر نبودی در لانگ‌شاتی باهاشان لوبیا گرم بخوری.
بعد می‌ماند تنهایی و دست در جیب و قدم زدن، قدم زدن، قدم زدن، چشم باز می‌کنی می‌بینی از پلِ کالج رفته‌ای پیاده تا میدانِ امام‌حسین و بعد باید برگردی و تا برسی به فردوسی تا مسیرِ بعدی‌ات مشخص بشود، پنبه‌ی کلِ ته‌آترِ عالم را زده‌ای و البته جایزة پولیتزر را هم به کوریِ چشمِ بخیلان و بی‌سوادان و نااهلان ربوده‌ای و تازه یادت افتاده که شام نخورده‌ای و تا بیاید شامت تمام بشود، به خودت وعده داده‌ای که مهم نیست؛ فرض می‌کنم این بار هم حق با آنان است و من مستحقِ ‌این جایزه نبوده‌ام و باز می‌نشینم از اول شروع می‌کنم و کارِ بهتری ارایه می‌دهم و می‌خوانم و می‌نویسم و مبارزه می‌کنم. و اصلاً هم تا فردا دیگر برایت مهم نیست که جمعی از کسانی که شبیهِ ‌تو‌اند اعتراض‌شان را روزنامه‌ای کرده‌اند و همین باعث شده لااقل اجرایِ بهتری بگیرند و پول‌شان را زودتر بدهند و سالِ دیگر جایزه‌ای هم تا دهان‌شان بسته شود. نه تو کارِ خودت می‌کنی؛ آهسته و پیوسته. چون ته‌آتر لیگِ برتر نیست ظاهراً.
اما «دریغ‌اش» چه بود و در کجایِ بازی طنازی می‌کرد. دریغ همیشه از این‌جا ظاهر می‌شود که می‌گویی چرا نباید ایران جایزه‌ای در حد و اندازه‌هایِ بزرگ داشته باشد. حالا اگر نشد تونی لااقل در اندازه‌هایِ همین سرزمین بدرخشد. اصلاً چرا باید یک جمعِ کلی برایِ همة شاخه‌ها تعیینِ تکلیف کند. فکر کن در یک‌بار دیدنِ یک نمایش هم باید طرف کارگردانی ببیند هم طراحی هم بازی‌ها و هم نمایشنامه را بشنود. نه! خداوکیلی فکر کن نمایشنامه‌ها را در داوری می‌شنویم نه می‌خوانیم. این هم از عجایبِ چندگانه‌ی جهان است که فقط گویا در این ملک به چشم می‌خورد. البته دوستانِ فرنگ رفته (که می‌دانید بحمدلله تعدادشان هم کم نیست و از برکتِ نفتِ عزیز و دوستِ شفیق و دلِ رقیق، بیشترِ اوقاتِ‌ عمر در سفر می‌گذرانند و بلادِ غیر می‌پیمایند، بر منِ دهاتی خرده نگیرند که در فلان کشور هم چنان است و چنین که کمر راست می‌کنم و هروله می‌کنم که کدام‌چیزمان به کدام چیزِ آن مملکت شبیه است که این باشد. پس بهتر است تا جنگی فرهنگی رخ ننموده سکوت را به کلمات هدیه کنم و پیش از آن بگویم که این روزها دیگر این قدم زدن و دریغ رخت بربسته از حدودِ پاهایم و ذهنم که حتی تلاش می‌کنم همان شبِ کذاییِ اختتامیه را نیز مگر به جبر، رها کنم به دوست‌دارانش و دریغِ این رقابت‌هایِ منصفانه و عادلانه و عالمانه را هم بسپرم به دل‌سوزانش که شیخِ ما گفت؛ ما خود اندر میانه نیستیم. و حالا قدم‌زدن‌ها و دریغ‌های‌اَم را گذاشته‌ام برایِ کارهایی دیگر و حقایقی دیگر و نگارشی و رویایی دیگر که اگر عمری باشد و خدایِ عالم رحمی آورد و لطفی فرماید خواهم گفت و خواهم نمود. عجالتاً آرزو می‌کنم تنورِ اجراها داغ بماند به آتشِ انصافِ و عدل و علم که البته شما می‌دانید چه زمستانی شده است از قحطِ این آتش. غارِ سکوت گشوده است و چشم با راهِ لب فروبستنِ کلماتم. یا علی!




مطالب مرتبط

گفت‌و‌‌‌‌گو با کارگردان راه‌یافته به جشنواره فجر 42

یوسف دادجو: «هزار و320»؛ داستان عشق به وطن را روایت می‌کند
گفت‌و‌‌‌‌گو با کارگردان راه‌یافته به جشنواره فجر 42

یوسف دادجو: «هزار و320»؛ داستان عشق به وطن را روایت می‌کند

یوسف دادجو، کارگردان نمایش «هزار و320»، که در بخش مسابقه تئاتر ایران چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر روی صحنه رفت، این اثر نمایشی را روایت عشق به وطن، شجاعت و جانفشانی ابوالفضل مجرد فراقی و همرزمانش در مقابل قشون روس دانست.

|

گفت‌وگو با کارگردان حاضر در بخش غیررقابتی جشنواره تئاتر فجر

ناصر علاقبندان: «نشخوار»، روایتی متفاوت از جنگ جهانی آخرین است
گفت‌وگو با کارگردان حاضر در بخش غیررقابتی جشنواره تئاتر فجر

ناصر علاقبندان: «نشخوار»، روایتی متفاوت از جنگ جهانی آخرین است

ناصر علاقبندان کارگردان نمایش «نشخوار» می‌گوید این نمایش نگرشی فلسفی به سبک زندگی امروز جامعه جهانی دارد و به نوعی هشدار به این شیوه زندگی می‌دهد.

|

مجید رحمتی، کارگردان نمایش «ط» مطرح کرد

ترنابازی با طیب‌ حاج‌رضایی
مجید رحمتی، کارگردان نمایش «ط» مطرح کرد

ترنابازی با طیب‌ حاج‌رضایی

مجید رحمتی، کارگردان نمایش «ط»، از جمله آثار حاضر در بخش مسابقه تئاتر ایران و هویت ملی چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر می‌گوید در این اثر تلاش کرده است تنها به‌عنوان یک راوی و بدون قضاوت‌گری نقاط عطف زندگی طیب حاج‌رضایی را به تصویر بکشد و نشان دهد که در برهه‌های ...

|

در گفت‌وگو با کوروش شاهونه، کارگردان نمایش «هیدن» مطرح شد

چشم‌های بینایی که حقیقت را کتمان می‌کنند
در گفت‌وگو با کوروش شاهونه، کارگردان نمایش «هیدن» مطرح شد

چشم‌های بینایی که حقیقت را کتمان می‌کنند

کوروش شاهونه، یکی از نویسندگان و کارگردان نمایش «هیدن»، از جمله آثار حاضر در بخش مسابقه تئاتر ایران چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر می‌گوید این اثر بر پایه اندیشه چشم‌های بینایی که حقیقت را کتمان می‌کنند بنا شده است. حقیقتی که می‌تواند به کل روابط جوامع انسانی ...

|

گفت‌وگو با حامد مکملی، نویسنده و کارگردان نمایش «آریوبرزن»

برخوانی یک اتفاق تاریخی
گفت‌وگو با حامد مکملی، نویسنده و کارگردان نمایش «آریوبرزن»

برخوانی یک اتفاق تاریخی

حامد مکملی، نویسنده و کارگردان نمایش «آریوبرزن»، اثری که از طریق ورود به بخش تازه‌ها وارد مسابقه تئاتر ایران چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر شده است، می‌گوید این نمایش یک برخوانی از داستان سردار بزرگ پارسی است که در برابر اسکندر مقدونی ایستاد و برای سرزمینش جان ...

|

گفت‌وگو با کارگردان حاضر در بخش هویت ملی جشنواره تئاتر فجر

میثم حبیبی: «همه خواب بودیم» روایتی متفاوت از زندگی حاج قاسم سلیمانی است
گفت‌وگو با کارگردان حاضر در بخش هویت ملی جشنواره تئاتر فجر

میثم حبیبی: «همه خواب بودیم» روایتی متفاوت از زندگی حاج قاسم سلیمانی است

کارگردان نمایش «همه خواب بودیم» می‌گوید ما می‌خواهیم جریانی مستندگونه از زندگی و آنچه آن شب برای خانواده حاج قاسم رقم خورده را برای مخاطب روایت کنیم.

|

گفت‌وگو با کارگردان حاضر در بخش فراگیر جشنواره تئاتر فجر

لقمان بحرانی: «آشپزخانه فنلاندی­‌ها» نمایشی انتقادی درباره مردم، جامعه و دولت است
گفت‌وگو با کارگردان حاضر در بخش فراگیر جشنواره تئاتر فجر

لقمان بحرانی: «آشپزخانه فنلاندی­‌ها» نمایشی انتقادی درباره مردم، جامعه و دولت است

کارگردان «آشپزخانه فنلاندی‌­ها» نمایش خود را دارای فضایی کمدی-فانتزی می­‌داند که در درون مایه خود انتقادهایی را نیز درباره مردم، جامعه، دولت و تعاملات بین آن‌ها دارد.

|

کارگردان حاضر در بخش تازه‌های تئاتر جشنواره گفت

کیانوش احمدی: امیدوارم نگاه عادلانه جشنواره در انتخاب و داوری آثار ادامه‌دار باشد 
کارگردان حاضر در بخش تازه‌های تئاتر جشنواره گفت

کیانوش احمدی: امیدوارم نگاه عادلانه جشنواره در انتخاب و داوری آثار ادامه‌دار باشد 

کیانوش احمدی، کارگردان حاضر در بخش تازه‌های تئاتر بر رویکرد عادلانه چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در انتخاب آثار و داوری آن‌ها تاکید کرد. 

|

کارگردان حاضر در بخش تازه‌های تئاتر جشنواره گفت

کیانوش احمدی: امیدوارم نگاه عادلانه جشنواره در انتخاب و داوری آثار ادامه‌دار باشد 
کارگردان حاضر در بخش تازه‌های تئاتر جشنواره گفت

کیانوش احمدی: امیدوارم نگاه عادلانه جشنواره در انتخاب و داوری آثار ادامه‌دار باشد 

کیانوش احمدی، کارگردان حاضر در بخش تازه‌های تئاتر بر رویکرد عادلانه چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در انتخاب آثار و داوری آن‌ها تاکید کرد. 

|

گفت‌وگو با کارگردان حاضر در بخش فراگیر جشنواره تئاتر فجر

«خودپرواز» و طرح موضوع عدم مناسب‌­سازی خودپرداز بانکی برای نابینایان
گفت‌وگو با کارگردان حاضر در بخش فراگیر جشنواره تئاتر فجر

«خودپرواز» و طرح موضوع عدم مناسب‌­سازی خودپرداز بانکی برای نابینایان

کارگردان نمایش «خودپرواز» قشر توان‌خواه جامعه را که شامل نابینایان نیز می‌­شود، دارای مشکلات فراوانی دانست و معتقد است این مشکلات باعث می­‌شود تا برخی از این عزیزان به جای مشارکت در فعالیت‌­های اجتماعی، به انزوا کشیده شوند. او موضوع عدم مناسب­‌سازی بانکی و خودپرداز ...

|

نظرات کاربران