در حال بارگذاری ...
گزارشی از بخش تجربه های نو

تجربه داشتن یا تجربه کردن؟

سید جواد روشن:طبق فراخوان سی امین جشنواره تئاتر فجر ، ستاد برگزاری با هدف ارائه ی تجربه های نو و نیز ایجاد امکان بروز خلاقیت ها در حوزه تئاتر ، بخش تجربه های نو را برگزار می کند...

همچنین در فراخوان این بخش چنین آمده است : ملاک اصلی در انتخاب آثار ، گرایش های آموزشی ، تجربی ، خلاقیت های نوین نمایشی ، استفاده حداقل از امکانات صحنه و تکیه بر جوهر اجرایی نمایش خواهد بود. با توجه به اعلام نتایج این بخش نگاهی خواهیم داشت بر بخش تجربه های نو و طرح این سوال که آیا این بخش محلی است برای جوان تر هایی که در مسیر تجربه کردن هستند و یا بهانه ای برای به معرض دید قرار دادن آثار نسلی که با اتکا به تجربه های گذشته ، تجربه های جدیدی را ارائه می دهند؟
می توان چنین ادعا کرد که در سال های اخیر ( حدود یک دهه ) حضور نسلی جوان و تحصیل کرده در تئاتر ایران باعث شده است تا تغییری ملموس در نمایش های ارائه شده در تالارهای نمایشی به چشم بخورد. شاید بتوان نقطه آغاز این تغییر را در دوره ی مدریت حسین پاکدل در مجموعه ی تئاتر شهر و راه اندازی تالارهای نو و خورشید دانست. سالن هایی که میزبان اجراهایی از کارگردانان جوانی چون وحید رهبانی با نمایش " کرگردن" و حامد محمد طاهری با نمایش " سایاها" بودند. با راه اندازی این سالن ها گروه های جوان و خلاق این فرصت را پیدا کردند تا ایده ها و آثارشان را به معرض دید عموم قرار دهند و فضای تئاتری ما با موج تازه ای از اجراهای تئاتری مواجه شد . ( در اینجا به نقد کیفی این آثار نمی پردازیم و موضوع بحث نمی باشد.) هرچند بعد از مدتی تالارهای نو و خورشید - و حتی سالن شماره 2- از گردونه ی سالن های نمایشی خارج شدند ولی اثرات آن دوران در فضای تئاتری ما ادامه دارد و راه اندازی کارگاه نمایش نیز به نوعی پر کردن خلاء آن تالارها بود. گرایش نسل جوان تئاتر ایران به تجربه کردن و استفاده از نظریه ها و تئوری های جدید در تئاتر باعث شد تا جشنواره تئاتر فجر نیز نگاهی جدی به این آثار داشته باشد و در پاسخ به نیاز این بخش از خانواده تئاتر شاهد آن بودیم که در چند سال اخیر بخشی با عنوان تجربه های نو در جشنواره بین المللی تئاتر فجر راه اندازی شد. ایجاد این بخش در واقع توجه ای بود به گروه ها ی تجربه گرا و کارگاهی و محلی برای بروز خلاقیت و کشف استعدادهای ایشان . 
از آنجایی که مهمترین نکته در بخش تجربه های نو ، نگاه و شیوه اجرایی کارگردان در مورد یک اثر است ، معمولا از متقاضیان شرکت در این بخش خواسته می شود تا علاوه بر طرح و یا متن نمایشی ، شیوه اجرایی خود را نیز ارائه نمایند .مسلما یک متن کلاسیک با نگاهی متفاوت ، اجرایی متفاوت خواهد داشت . نگاهی به تعداد درخواست های رسیده به دبیرخانه جشنواره در این بخش با وجود غیر رقابتی بودن و عدم تعهد دبیرخانه برای اجرای عموم آثار در این بخش ، نشان می دهد که در تئاتر ایران علاقه بسیاری به تجربه گرایی و ارائه طرح و ایده های ها نو وجود دارد. ولی آنچه حائز اهمیت است پاسخ به این پرسش است که تا چه حد قرار است در این بخش شاهد تجربه کردن و آزمون و خطا باشیم و آیا اصولا این بخش فرصتی برای جوان تر هایی است که می خواهند تجربه کنند و یا محلی برای ارائه آثار گروه هایی که می خواهند تجربه های بدست آمده را در معرض دید عموم قرار دهند؟ وجود بخشی با عنوان نگاه ویژه در این دوره از جشنواره که قرار است فرصتی باشد برای جوان تر ها و نگاهی به اسامی گروه های پذیرفته شده در مراحل بازخوانی و بازبینی این بخش شاید رهنون بهتری باشد برای رسیدن به جواب.
نتایج بخش تجربه های نو در مرحله بازخوانی:
هیات انتخاب متن های بخش تجربه های نو ، با توجه به شاخصه های : 1) توجه به تجربه های نو در اجرا یا در ساختار ادبی متن 2) سوابق و موفقیت های پیشین کارگردان در تئاتر 3) ارائه طرح و شیوه اجرایی دقیق و کامل ، تعداد 24 اثر از میان 110 متن متقاضی را در اولویت انتخاب قرار داد:
شهرستان:
1. خاطرات عامیانه، نویسنده و کارگردان: بابک دقیقی ،کرمان
2. رقص روی چشم فرشته مصلوب، نویسنده و کارگردان: میلاد اکبر نژاد، شیراز
3. رکوییم برای هیروشیما ، نویسنده و کارگردان: محمد رضا پور مقدم، شیراز ( مشروط)
4. سه گانه های عاشقانه ،نویسنده:گروهی ،کارگردان: پیام عزیزی و علیرضا مدنی ، اراک
5. شی تال برقص بر مرگ من ، نویسنده و کارگردان: مهران محمود زاده دهبارزی ، هرمزگان
6. لیر به روایت کردلیا، نویسنده و کارگردان: فرزین ریحانی راد، تبریز 
تهران:
7. ای قاصد سلطان غریبان، نویسنده و کارگردان: محسن رنجبر، تهران 
8. این همه سنگر و این آدم ها که تا آخر زنده اند، نویسنده و کارگردان: روزبه حسینی ، تهران 
9. آلزایمر ، نویسنده و کارگردان: سحر افتخار زاده ، تهران
10. آمدیم نبودید رفتیم، نویسنده: محمد چرمشیر،کارگردان: رضا حداد، تهران 
11. پاورقی، نویسنده: فواد مخبری، کارگردان: احمد کچه چیان ، تهران
12. خوابگردها ، نویسنده: محمدرضا قاسمی، کارگردان: یحیی نظری ، تهران 
13. سونامی نوردان خطه،نویسنده: امیر عالمی و آرش میر طالبی، کارگردان:آرش میر طالبی ،تهران( مشروط)
14. عروس روی خرده شیشه ها، نویسنده و کارگردان: محمد رضا قلی پور ، تهران 
15. فرانی و زویی ، نویسنده:شهرام احمدزاده، کارگردان: آرش دادگر ، تهران 
16. کابوسهای ادیپ ، نویسنده و کارگردان: روزبه ناصری ، تهران 
17. کافکا با من سخن بگو، نویسنده و کارگردان: قطب الدین صادقی ، تهران 
18. کمدی تراژدی احتراقات ، نویسنده و کارگردان: میثم عبدی ، تهران 
19. گروتسکی برتبار شناسی دروغ وتنهایی ، نویسنده و کارگردان: سجاد افشاریان ، تهران ( مشروط)
20. لیر شاه، نویسنده: میلاد حسینی و کاوه مهدوی، کارگردان: کاوه مهدوی ، تهران 
21. مار خورده افعی شده ، نویسنده:اقتباس از یوگنی گرشکاوتن ،کارگردان: گلبرگ ابوترابیان ، تهران
22. ماه بر ترک اسب پیر ، نویسنده: ایوب آقا خانی ،کارگردان: محسن میرزایی ، تهران
23. نظریه هایی درباره طبقه دوم ، نویسنده و کارگردان: وحید نفر، تهران
24. ویتسک ، نویسنده و کارگردان: رضا ثروتی ، تهران 
25. گل فرش قدمهایت ، کارگردان :حمید رضا ونائی از تهران ( در مرحله تجدید نظر)
26. از عشق تا عشق ، کارگردان : امیر حسین کوه گر از تهران ( در مرحله تجدید نظر)
27. روز فاخته ، کارگردان : کاظم سیاحی سحر خیز از تهران ( در مرحله تجدید نظر)
مرور اسامی فوق نشان می دهد ظاهرا پیشکسوتان حضوری کمرنگ تر در این بخش داشته اند و در این میان تنها نام دکتر قطب الدین صادقی از نسلی قدیمی تر به چشم می خورد . در میان نسل جوان تر نیز رضا حداد و آرش دادگر به نظر سابقه بیشتری در ارائه آثار تجربی نسبت به بقیه اسامی دارند البته نباید هنرمندان دیگری چون وحید نفر ، رضا ثروتی ، میلاد اکبرنژاد ، روزبه حسینی و.. را نیز از نظر دور داشت. قضاوت از روی اسامی و بدون در نظر گرفتن کیفیت و شرایط ارائه آثار، این گونه نشان می دهد که سهم بیشتری مختص هنرمندانی است که هنوز در جستجوی تجربه کردن هستند. ( البته مسلما نمی توان منکر شد که برای تجربه کردن پایانی نیست ولی آنچه در اینجا مد نظر است فاصله میان هنرمندانی است که تجربیات بیشتری در این مسیر دارند و هنرمندانی که هنوز در آغاز این مسیر هستند) حال برای نزدیک تر شدن به جواب نگاهی خواهیم داشت به نتایج مرحله بازبینی:
هیات انتخاب این بخش متشکل از آقایان: سعید اسدی، محمودرضا رحیمی، کیومرث مرادی، افشین خورشید باختری ومحمد رضا الوند، پس از بررسی و دیدن آثار اجرا شده در تهران و شهرستان، نتیجه این بخش را به شرح ذیل اعلام کرد:
قبول قطعی :
"ای قاصد سلطان غریبان" نویسنده و کارگردان: محسن رنجبر، تهران 
"شی تال برقص بر مرگ من " نویسنده و کارگردان: مهران محمود زاده دهبارزی ، هرمزگان
آثار مشروط:
بنا به این گزارش تعداد 7 اثر نیز مشروط به اصلاح کیفی و تکمیل نهایی شده اند. هیات انتخاب ضمن گفت و گو با کارگردانان این نمایش ها، آثار را مجددا بازبینی خواهند کرد. بدیهی است فهرست نهایی این بخش پس از دیدن دوباره نمایش های مشروط اعلام می شود.
"آمدیم نبودید رفتیم"، نویسنده: محمد چرمشیر،کارگردان: رضا حداد، تهران 
"پاورقی"، نویسنده: فواد مخبری، کارگردان: احمد کچه چیان ، تهران
"سونامی نوردان خطه"،نویسنده: امیر عالمی و آرش میر طالبی، کارگردان:آرش میر طالبی ،تهران
"عروس روی خرده شیشه ها"، نویسنده و کارگردان: محمد رضا قلی پور ، تهران 
"کابوسهای ادیپ" ، نویسنده :روزبه ناصری و کارگردان: روزبه ناصری و پویان پیوسته ، تهران
"گروتسکی بر تبار شناسی دروغ و تنهایی" ، نویسنده و کارگردان: سجاد افشاریان ، تهران
"ویتسک" ، نویسنده و کارگردان: رضا ثروتی ، تهران
مسلما هیات انتخاب این بخش به خوبی آثار ارائه شده را مورد بررسی قرار داده و نتایج نهایی شایسته حضور در این بخش هستند . هرچند باید منتظر بود تا نمایش های راه یافته به این بخش را در ایام جشنواره ببینیم و آنگاه به قضاوت بنشینیم ولی در راستای پرسش این نوشتار ، مرور نتایج موجود اینگونه نشان می دهد که در بخش تجربه های نو باید منتظر نسل جوان دیگری در مسیر تئاتر تجربی ایران باشیم. نسلی که با تجربه هایی نو در راه است .




نظرات کاربران