افشین زمانی: نمایش «شازده احتجاب» نگاهی آزاد به رمان گلشیری دارد

افشین زمانی از شاگردان استاد حمید سمندریان است که از سال ۱۳۸۷ و پیش از این با نمایش های ننه دلاور و فرزندانش، آندورا و رومئو و ژولیت در عرصه نمایش مطرح شد و بعد از آن سراغ آثار ایرانی؛ از جمله خاطرات هنرپیشه نقش دوم رفت و آذر و دی ماه جاری با نمایش «شازده احتجاب» میزبان علاقه‌مندان در تماشاخانه هامون بود. وی در سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر تندیس بهترین کارگردانی را برای نمایش خاطرات هنرپیشه نقش دوم در بخش مسابقه جوان دریافت کرد. 

وی درباره دلیل اقتباس آزاد و نگاه غیروفادارانه به رمان شازده احتجاب اثر هوشنگ گلشیری در تولید اثری تئاتری با همین نام گفت: رمان (هوشنگ) گلشیری (نویسنده معاصر ایرانی، ۱۳۱۶ تا ۱۳۷۹) از هر نظر در ساحت ادبیات داستانی اثری کامل و دقیق است. اما در پرداخت ابعاد دراماتیک، این اثر تحت هیچ شرایطی نمی تواند در قامت نمایشنامه شکل بگیرد. به همین سبب با ادغام این رمان با نمایشنامه رومولوس کبیر به قلم فردریش دورنمات تلاش کردم تا نقاط عطف و کُنش‌های دراماتیک را به روایت قصه و داستان مدنظرم بیفزایم.

وی با اشاره به آنکه مخاطب نیز در مواجهه با نمایش شازده احتجاب متوجه اقتباس آزاد خواهد شد، افزود: در رمان گلشیری شاهد زوال و انحطاط خاندانی قجر هستیم. در حالی که در نمایشی که من تولید کرده‌ام شاهدیم که شازده‌ای از خاندان قجر خودش تصمیم می‌گیرد خط پایانی بر ادامه سلسله خود قرار دهد.

این کارگردان تصریح کرد: از سوی دیگر روایت این داستان با مرگ خود شازده قجر آغاز می‌شود. او در پرده نخست صحنه اول با جنازه خود روبرو می‌شود و سپس مخاطب با یک فلاش‌بک تمام طول داستان تا رسیدن به فرجام قهرمان یعنی مرگ شازده را دنبال می کند.

زمانی در پاسخ به این پرسش که در روایت نمایش «شازده احتجاب» با توجه به نگاه تلفیقی او با نمایشنامه رومولوس کبیر و اقتباس آزاد رمان گلشیری آیا جهان نمایش او جهانی دور از نگاه رئالیستی است با تایید این مساله گفت: برای روایت داستان شازده احتجاب با موضوع و محتوایی که در ذهن داشتم به هیچ وجه نمی توانستم با نگاه رئالیستی با مخاطب ارتباط برقرار کنم. به همین سبب چه در شکل روایت متن، چه در ساحت طراحی صحنه و حتی لباس تلاش کردم تا نگاهی فراواقعی و در عین حال جهان شمول را برای مخاطب ترسیم کنم.

این کارگردان خاطرنشان کرد: اگر مخاطب نمایش را بدون دیالوگ و با گوش های بسته تنها ببیند، باز هم متوجه روایت و داستان اثر می شود. این همان تفکر و نگاهی بود که تلاش داشتم در قامت یک اثر نمایشی آن را تولید کنم. به گونه‌ای که هر مخاطبی فارغ از آشنایی با زبان فارسی بتواند با اتمسفر جهان‌شمول این اثر ارتباط برقرار کند و با دیدگاه خود و فرهنگ خود بتواند قصه و داستان نمایش شازده احتجاب را دریابد.

نمایش «شازده احتجاب» به نویسندگی، طراحی و کارگردانی افشین زمانی و با حضور بازیگرانی چون هادی مقدم، علیرضا لبیبیان، شهاب عباسیان، علی پویا قاسمی، فائزه حمیدی، نسترن پارساییان، مهسا ظهیری، مرجان مومنی، رضا محمدی، نریمان عابدی، مهدیس هاشمی و افشین زمانی همه روزه ساعت ۲۱ تا روز دهم دی در تماشاخانه هامون روی صحنه است.