گفت‌وگوی ایران تئاتر با کارگردان نمایش «پوزه چرمی» درباره مشکلات تئاتر خصوصی
معضل هزینه گزاف سالن خصوصی برای گروه‌های نمایشی
ایران تئاتر: محمدعلی زمانی کارگردان نمایش «پوزه چرمی» که این شب‌ها در تماشاخانه شانو روی صحنه می‌رود، در گفت‌وگو با ایران تئاتر از مشکلات ناشی از کرونا و تئاتر خصوصی گفت.
او که در سال 1397، نمایشی را با نام «آیا میشناسید راه شیری را؟» در سالن اداره تئاتر سابق روی صحنه برده است، در مورد تجربه‌اش از اولین اجرای نمایشی خود در یک سالن خصوصی گفت: تجربه اجرای قبلی من در فضای تئاتر دولتی بود و تفاوت بسیار زیادی با شرایط اجرا در یک سالن خصوصی داشت. طبیعتاً وقتی که برای تولید یک اثر نمایشی حمایت مالی از سوی اداره کل هنرهای نمایشی صورت می‌پذیرد، کارگردان و سایر عوامل اجرا بیش از هر چیز دیگری به کیفیت اثر خود می‌اندیشند. ولی زمانی که این هزینه‌ها از بخش خصوصی تأمین شود، کارگردان ناگزیر است انتخاب‌های متفاوتی داشته باشد و کاستن برخی از هزینه‌ها در کیفیت تولید اثر نمایشی تأثیرگذار است.
زمانی در ادامه این گفت‌وگو با بیان این نکته که هزینه گزاف سالن‌های خصوصی برای گروه‌های نمایشی یک معضل است عنوان کرد: وقتی که وارد مکانیسم تئاتر خصوصی می‌شویم، مجبوریم که به جهت بازگشت سرمایه، از قوانین نانوشته‌ای که این ساختار ایجاب می‌کند، تبعیت کنیم.
او در ادامه بیان کرد: اجرا با هزینه شخصی و در یک سالن خصوصی در شرایط حال حاضر نیازمند حمایت است. با یک نگاه گذرا به سامانه بلیت‌فروشی آثاری که در تماشاخانه‌های خصوصی اجرا میشود، به‌راحتی می‌توان فهمید که درصد قابل‌توجهی از این اجراها قادر به بازگشت سرمایه خود نیستند و نمی‌توانند مخاطب خود را پیدا کنند.
زمانی افزود: «برخلاف اجرای قبلی خود که با حمایت اداره کل هنرهای نمایشی تولید شده بود، اجرای نمایش پوزه چرمی به شکلی مستقل و با هزینه شخصی به اجرا درآمده است.»
این کارگردان با بیان این نکته که نام‌گذاری جریان تئاتر مستقل با ایراداتی مواجه است، عنوان کرد: جریان تئاتر مستقل شبیه به ساختار تمامی شاخه‌های دیگر هنر مستقل، نوگرایانه جسورانه و آوانگارد است؛ اما در کشور ما تئاتر مستقل معطوف به شرایط اقتصادی است و در شرایطی که ما در آن زندگی می‌کنیم، اتفاق قدرتمندی قلمداد نمیشود.
کارگردان نمایش «پوزه چرمی» شرایط پاندمی را یکی از عوامل مؤثر در کاهش مخاطب تئاتر دانست و دراین‌باره عنوان کرد: ما تمرینات این نمایش را سه سال پیش شروع کردیم. تاریخ اولین بازبینی تعیین‌شده از سوی اداره کل هنرهای نمایشی برای اجرای نمایش پوزه چرمی مصادف شد با تعطیلی سالن‌های تئاتر به دلیل شیوع بیماری کرونا و تمام هزینه‌هایی که تا به آن روز انجام شده بود، غیرقابل‌بازگشت بود.
زمانی همچنین با تأکید بر این نکته که پاندمی کرونا ضررهای جبران‌ناپذیری به بدنه تئاتر وارد کرده است، عنوان کرد: بسیاری از مخاطبان همیشگی تئاتر با وجود اخباری که در خصوص شیوع سویه اُمیکرون منتشر شده است، همچنان ترجیح می‌دهند کار پرمخاطره‌ای انجام ندهند و پا به سالن‌های تئاتر نگذارند.
این کارگردان در خصوص چالشهای ایجادشده برای اجرای نمایش پوزه چرمی هم گفت: پس از وقفه چندساله به جهت قراردادی که با تماشاخانه شانو داشتیم، موظف بودیم کار را به سرانجام برسانیم و با آگاهی از شرایط و مشکلات پیش روی قدم در این راه گذاشتیم. حقیقت امر این است که در شرایط کنونی به اجرا بردن یک اثر نمایشی با هزینه شخصی عقلانی نیست. چراکه در شرایط کنونی متر و میزان مشخصی برای بازگشت سرمایه وجود ندارد.
زمانی در پایان با اشاره به این‌که جریان تئاتر مستقل می‌تواند به لحاظ فرهنگی راهگشا باشد، ابراز امیدواری کرد که کاش شرایط برای اهالی تئاتر به شکلی تسهیل شود که هنرمندان بتوانند به صورت مستقل و بدون دغدغه بازگشت سرمایه اثر تولید کنند.