گفت‌وگو با نویسنده نمایشنامه «مصریه» با دو اجرا در جشنواره چهلم فجر(26)
روایت تنهایی و سرگشتگی‌های زنی مقاوم در سال‌های پس از جنگ
لادن قناد متولد ۱۳۶۰ در شیراز است و فعالیت حرفه‌ای خود را از سال ۱۳۸۲ در این شهر آغاز کرده؛ او در سال۱۳۸۷ به تهران آمده و در خلال فعالیت تئاتری خود با گرایش بازیگری، در رشته کارگردانی سینما هم مشغول به تحصیل شده است. قناد در پروژه «نخل سرخ»، نمایشنامه «مصریه» را نوشته است که روایتی محکم و سروشکل‌دار از سرگشتگی‌ها، بالا و پایین‌های زندگی و ایستادن زنی در کوران جنگ تحمیلی و دوران پس از آن است.
در جشنواره چهلم تئاتر فجر نمایشنامه «مصریه» با دو گروه نمایشی مختلف، یک گروه با کارگردانی اکبر آیین از شهر یاسوج استان کهگیلویه و بویراحمد و دوم، گروه نمایشی اریترین با کارگردانی مهدی آشوغ از شهر اندیمشک استان خوزستان در بخش ویژه صحنه‌ای این متن را اجرا خواهند کرد. پیش از این نمایش «مصریه» در شهرهای گفته‌شده اجرای عمومی داشته‌اند. این نمایشنامه امروز در جشنواره به صحنه می رود به همین بهانه رودرروی لادن قناد نشستیم و درباره «مصریه» و چگونگی به سرانجام رسیدن سیر ایده تا نوشتنش و نیز بازخوردهایش گفت‌وگو کردیم که در ادامه آن را خواهید خواند.
ایده نمایشنامه مصریه چگونه به ذهنتان رسید؟ اساساً چطور سراغ نوشتن این متن رفتید؟
ایده ابتدایی از داستان زندگی زنی به نام مصریه که یکی از دوستان دوران دبیرستان مادرم بود شکل گرفت و البته برای دراماتیک‌تر شدن داستان، تغییراتی در واقعیت زندگی مصریه لحاظ کردم.
متن در چه سالی نوشته شده و چند بار تاکنون اجرا شده و چه جایزه‌هایی را گرفته است؟
طرح نمایشنامه در سال ۱۳۹۹ و در پروژه نخل سرخ برای اولین بار پذیرفته و با کمک فراوان استاد نصرالله قادری به مرحله پایانی رسید. طرح نمایشنامه مصریه به همراه ۱۳ طرح دیگر از بین ۱۰۰ طرح ارسالی به جشنواره ، برگزیده و اعلام شد و در سال ۱۴۰۰ توسط دو گروه نمایشی یکی به کارگردانی آقای مهدی آشوغ در اندیمشک و دیگری توسط آقای اکبر آیین در یاسوج به صحنه رفت.
نحوه معرفی و همراهی شما با پروژه نخل سرخ چگونه بود؟
من از طریق دریافت فراخوان از سایت ایران تئاتر با این پروژه آشنا شدم و از همین مسیر هم برای نوشتن متنی که مدت‌ها بود ذهنم را درگیر خود کرده بود، اقدام کردم.
در این دوره از جشنواره تئاتر فجر دو اثر بر مبنای نوشته شما حضور دارند؛ این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید و نسبت به این موضوع چه احساسی دارید؟
خوشحالم که به لطف پروردگار و همت عزیزان هم اکنون هر دو گروه که در یاسوج و اندیمشک به اجرای نمایش مصریه همت گماشتند، در بخش ویژه جشنواره تئاتر فجر نیز پذیرفته و در روزهای برگزاری جشنواره، نمایش مصریه، تنها متن راه یافته از مجموعه نخل سرخ به جشنواره تئاتر فجر و از معدود متونی خواهد بود که با دو گروه اجرایی و دو طرح کارگردانی متفاوت، در بخش ویژه جشنواره تئاتر فجر اجرا خواهد شد .
در مورد ویژگی‌های اثرتان و همین‌طور از مراحل نوشتن و سیر نهایی شدن و تغییرات متن و رویکرد کلی روایت نمایشنامه مصریه برایمان بگویید.
به نظر من واقعی بودن سرگذشت کاراکتر اصلی یک نمایش می‌تواند در ملموس بودن کاراکتر‌ها و داستان کمک شایانی باشد و البته اگر این نگاه را در نمایشنامه‌نویسی به عنوان یک ویژگی بتوانیم ذکر کنیم. نمایشنامه مصریه بعد از دو مرحله بازنویسی و تایید نهایی استادم جناب نصرالله قادری به دبیرخانه جشنواره نخل سرخ تقدیم شد. در خصوص رویکرد کلی متن هم می توانم بگویم نمود آسیب‌های جنگ به خانواده و تغییر مسیر زندگی افراد به‌خصوص زنان ایران در جنگ تحمیلی بود .
آیا نمایشنامه مصریه برگرفته از یک رخداد واقعی است یا بر اساس ایده و تخیل شخصی شما نوشته شده است؟
نمایشنامه «مصریه» داستانی نیمه‌واقعی از زندگی زنی است به همین نام که در جنگ ایران و عراق و پس از آن، او از حقایقی می‌گوید که زندگی او و خانواده‌اش را تغییر داده است، آن‌ها در حالی که 16 سال از جنگ می‌گذرد، وارد ایران شده‌اند و به اتهام خیانت به کشور در حال بازپرسی هستند، مصریه تلاش می‌کند خود و خانواده‌اش را تبرئه کند و... نمایش مصریه برای من تجربه جالبی در دو دنیای مستند و تخیل بود؛ از طرفی داستان زندگی دوست مرحوم مادرم بانو مصریه که شادی روحش را از پروردگار خواستارم و از طرفی تخیلات من برای دراماتیزه شدن این داستان واقعی که با راهنمایی‌های صادقانه استاد نصرالله قادری گرامی به بار نشست.
چقدر از متن نهایی که نوشته‌اید رضایت دارید و آیا اگر امکانش فراهم بود و دوباره متن را می‌نوشتید، چه تغییر مهمی با متن حاضر می‌کرد؟
شاید برای من همیشه اینطور بوده که هرگز رضایت کامل برایم حاصل نمی‌شود و من مطمئنا اگر باز هم فرصتی پیش آید، به بازنویسی متن خود خواهم پرداخت. همانطور که هم اکنون در فکر تغییراتی در متن هستم.
نحوه تعامل با دفتر پژوهش و آموزش و انتشارات نمایش چگونه پیش رفت؟
باید تشکر کنم از مرکز هنر‌های نمایش و انتشارات نمایش برای ایجاد چنین فرصتی برای نویسندگان و همچنین صبوری و مشاوره استاد گرامی‌ام جناب آقای نصرالله قادری که راهنمایی‌های ارزنده ایشان در انجام تغییراتی قابل توجه در چگونگی روایت داستان نمایشنامه‌ام موثر بود و در واقع از طرح اولیه تا بازنویسی نهایی، فرصت و سعادتی بود تا از دانش استاد گرامی‌ام بهره‌مند باشم.
برای نوشتن متن چقدر کار پژوهش انجام شد؟
پژوهش من برای نوشتن نمایشنامه مصریه برمی‌گردد به گفت‌وگو‌هایی که با حسین یکی از فرزندان بانو مصریه داشتم و همچنین پژوهش درخصوص گروه معاند الاحوازیه، وضعت خطوط مرزی ایران و عراق و به‌خصوص «کوت عراق» که مصریه به همراه خانواده‌اش سال‌ها بعد از جنگ در آنجا زندگی کرده‌اند.
اجراهای نمایشنامه‌تان روی صحنه چه مدت طول کشید و چه بازخوردهایی را از طرف مخاطبان و منتقدان دریافت کرد؟ آیا بعد از پایان جشنواره اجرای نمایشنامه‌تان ادامه خواهد یافت؟
نمایشنامه مصریه در دو شهرستان روی صحنه رفت و با حضور و استقبال مخاطبان و منتقدان روبه‌رو شد و بعد از پایان جشنواره فجر در دو جشنواره اروند و تئاتر کرمان هم حضور خواهد داشت.
حضور و موفقیت در جشنواره فجر چقدر در تداوم اجرای نمایش‌ها و حضور حرفه‌ای نمایشنامه‌نویسان مؤثر خواهد بود؟
بی‌تردید جشنواره‌ها اگر توجه لازم به سطح کیفی آن‌ها مورد غفلت واقع نشود، فرصت مناسبی برای معرفی متون جدید و دست اول برای به چالش کشیدن خلاقیت کارگردان‌ها و طراحان عرصه نمایش خواهد بود.
