در گفت‌وگو با کارگردان نمایش «هملت» از ارمنستان مطرح شد
آرایر ناجاکیان: تئاتر ایران زبانِ اکنونِ تئاتر را می‌شناسد
آرایر ناجاکیان، کارگردان نمایش «هملت» می‌گوید تئاتر ایران را به علت مدرن بودنش دوست دارد چراکه تئاتر ایران، زبان اکنون تئاتر را می‌شناسد.
بهنام حبیبی: «هملت»، این شاهکار درام جهان، همیشه و پیوسته در بالاترین جایگاه توجه و علاقه برای همه علاقه‌مندان به درام بوده است. هملت، نه شاهزاده تردیدها که شاهزاده حقیقت‌جویی و حق‌طلبی است. او نمادی است از تفکر و تعقل. توقف هملت در موقعیت چندوجهی قدرت، شهوت و تردید، از او اسطوره‌ای می‌سازد که پس از این همه سال، گویی آن‌چنان زنده است که در درون همه ما هملتی وجود دارد که می‌کوشیم تا پنهانش کنیم. این شاهزاده دانمارکی، امسال نیز با اجرایی از کشور ارمنستان، در روز یک‌شنبه نهم بهمن‌ماه، در چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، روی صحنه سالن اصلی تئاتر شهر تهران خودنمایی کرد. به بهانه اجرایی آوانگارد از این شعر کلاسیک انگلستان، با «آرایر ناجاکیان» کارگردان این نمایش گفت‌وگویی داشتم که در ادامه آن را می‌خوانید.
برای آغاز گفت‌وگو، برای مخاطبان ما خودتان معرفی کنید، همین‌طور از پیشینه هنری‌تان و نمایش‌هایی که تولید کرده‌اید بگویید.
من آرایر ناجاکیان، مؤسس و مدیر هنری تئاتر «کامرایین» در ایروان هستم. تئاتر «کامرایین» تنها یک گروه تئاتری نیست، بلکه یک مجموعه نمایشی با همه ویژگی‌های آموزش، تولید و اجرای نمایش است. من غیر از کارگردانی، نویسندگی هم انجام می‌دهم. ما در بسیاری از جشنواره‌های جهان از آمریکا تا اروپا اجرای نمایش داشته‌ایم. نمایش ما برگرفته از نمایشنامه «هملت»، اثر ویلیام شکسپیر است، ولی من آن را بازنویسی کرده‌ام. درواقع، زمینه موضوعی نمایشنامه، همان نمایشنامه هملت است که البته از دیدگاه من تغییر می‌یابد و اجرا می‌شود. طبیعتاً اجرای آن کلاسیک نیست و در بیشتر جشنواره‌هایی که شرکت داشته‌ایم، نظر مخاطبان، بر پرانرژی بودن و جوان‌گرا بودن این اجرا بوده است.
پس آن‌طور که گفتید، اعضای گروه شما همگی از تئاتر «کامرایین» هستند؟ یا اینکه اعضای دیگری نیز برای این اجرا به‌طور ویژه برگزیده شده‌اند؟
تئاتر ما، یک تئاتر دولتی است که توسط دولت، تأمین مالی می‌شود. همه اعضای این تئاتر، دانش‌آموخته رشته تئاتر هستند و در استخدام تئاتر «کامرایین» هستند. تا امروز حدود دو سال است که این نمایش را در نقاط مختلف جهان به روی صحنه برده‌ایم و همیشه با استقبال خوب تماشاگران روبه‌رو بوده است. سال گذشته در ارمنستان، با این نمایش، هم جایزه بهترین اجرای سال و هم جایزه «آرتواز» را که به بهترین‌های هنری داده می‌شود، از آنِ خود کردیم. با این نمایش در فستیوال شکسپیرین ایروان شرکت کرده‌ایم و همچنان دعوت‌های زیادی از فستیوال‌های دیگر برای این نمایش داریم مانند سنت پترزبورگ و لهستان.
پس با پیشینه‌ای که درباره این نمایش گفتید، انتظار این استقبال خوب را هم از تماشاگران داشتید؟
چند سال پیش که در یکی دیگر از جشنواره‌های بین‌المللی تئاتر فجر در ایران شرکت داشتیم، باآنکه نمایشنامه اجرایی ما، مانند هملت شکسپیر، نمایشنامه شناخته‌شده‌ای نبود و حتی زیرنویس هم نداشت، ولی استقبال بی‌نظیری از نمایش شد و هر دو اجرای ما با سالن پر از تماشاگر روبه‌رو شد؛ بنابراین با توجه به علاقه ویژه مخاطبان ایرانی به تئاتر، تا حدودی می‌دانستم تماشاگران در ایران با اشتیاق به دیدن نمایش ما می‌آیند و کار ما مورد استقبال قرار می‌گیرد.
با توجه به اینکه چندین دوره در جشنواره تئاتر فجر حضور داشته‌اید و این رویداد هنری را می‌شناسید، درباره این جشنواره چه دیدگاه و نظری دارید؟
این بار دوم است که در این جشنواره حضور می‌یابم و این برای من افتخار بزرگی است و امیدوارم که باز هم میهمان شما باشیم.
به نظرم جشنواره تئاتر فجر پس از چندین دهه فعالیت مسیر خود را یافته و به رویداد هنری تاثیرگذاری تبدیل شده است. با پررنگ‌تر شدن بخش بین‌الملل و حضور گروه‌های نمایشی از کشورهای دیگر حتی دامنه این تاثیرگذاری از مرزها هم فراتر می‌رود و این افتخاری برای هنرمندان تئاتر ایران و همین‌طور مدیران هنری ایران است.
چه قدر خود شما و همچنین در ارمنستان، با هنر نمایش در ایران آشنا هستید؟ آیا اجراهایی نیز از نمایش ایران دیده‌اید؟
بله، در جشنواره «هایفست» که هر ساله در ارمنستان برگزار می‌شود، ما نمایش‌های ایرانی هم داشته‌ایم و من هم دیده‌ام. من تئاتر ایران را به علت مدرن بودنش دوست دارم و اینکه زبان اکنون تئاتر را می‌شناسد.
با توجه به اینکه زمانی ما یک مردم بودیم و اکنون نیز همسایه هستیم و دارای ریشه‌های مشترک فرهنگی نیز هستیم، آیا فکر می‌کنید بتوان از تئاتر برای تبادل بیشتر فرهنگ و هنر دو کشور بهره برد؟
من امیدوارم، تئاتر پلی باشد برای ارتباط بین دو ملت و بر این باورم که تئاتر مقوله‌ای است که می‌توان با آن بدون در نظر گرفتن تفاوت زبانی، رابطه برقرار کرد. به نظرم هنر و به‌ویژه تئاتر با توجه به حضور قاطع و پررنگ انسانی‌اش می‌تواند گذرگاهی برای آشنایی و تعامل و تبادل فرهنگی جامعه بشری باشد.
در مورد جشنواره تئاتر فجر چگونه فکر می‌کنید؟ به نظر شما این رویداد توانسته به اهداف تعیین‌شده‌اش برای گسترش فرهنگ و افزایش سطح آگاهی مخاطبان و هنرمندان دست بیابد؟
من به شما درود می‌گویم که توانستید این همه سال، این جشنواره را با این کیفیت برگزار کنید و برای من به‌عنوان یک گروه خارجی این مهم است که شما با این جشنواره توانستید، برای کسانی که ایران را نمی‌شناسند، فرهنگ غنی و ناشناخته ایران را بیشتر نشان بدهید.
تردید ندارم این جشنواره از بهترین رویدادهای عرصه فرهنگ و هنر در منطقه است.
گفت‌وگو: بهنام حبیبی
