گزارشی از خبرگزاری صبا
کارگردانان تئاتر و دبیر جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از برگزاری کارگاه‌های آموزشی می گویند؛ استمرار، رمز موفقیت کارگاه‌های آموزشی است
همواره عادت داریم در زمان برگزاری جشنواره‌ها و به‌صورت بسیار فشرده‌ای شاهد برگزاری کارگاه‌هایی باشیم که به‌دلیل کوران جشنواره، بسیاری از اهالی تئاتر نمی‌توانند در این کارگاه‌ها حضور یابند اما شرایط در سی‌وپنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، به‌گونه‌ای دیگر رقم خورد. در این دوره از جشنواره، دو کارگاه آموزشی، پیش از برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر برگزار شد؛
نخستین کارگاه با حضور آنتونیو پینتو ریبیرو از کشور پرتغال و با موضوع «مدیریت فرهنگی و برنامه‌ریزی هنری» روزهای ۱۵ و ۱۶ آذرماه برگزار شد و به فاصله اندکی، کارگاه بعدی توسط ایو هوروات از کشور اسپانیا و با موضوع «مدیریت پروژه و بازاریابی بین‌المللی تولیدات تئاتری» در روزهای ۲۰ تا ۲۲ آذرماه برپا شد.
یکی از نکات بسیار مهم این بود که زمان برگزاری کارگاه‌ها به‌گونه‌ای تنظیم شده بودند تا با همایش آثار استان‌ها همزمان شوند و کارگردان‌های منتخب جشنواره‌های استانی نیز بتوانند در این کارگاه‌ها حضور یابند. حضور همزمان هنرمندان جوان در کنار پیشکسوتان تئاتر و تعامل آن‌ها با یکدیگر، سبب شد آن‌ها به اندوخته‌های خود بیفزایند. درواقع تشکیل گروه‌های چند‌نفره در این کارگاه‌ها فرصتی برای شرکت‌کنندگان ایجاد کرد تا با افکار یکدیگر بیشتر آشنا شوند تا شاید زمینه‌ای برای همکاری بیشتر میان آن‌ها فراهم شود.
کمتر از دوماه به برگزاری این دوره از جشنواره تئاتر فجر باقی مانده و به‌تازگی این دو کارگاه آموزشی با حضور اساتید بین‌المللی به‌پایان رسیده‌اند ولی ظاهرا نقدهایی بابت استقبال کم مخاطبان و نیز زمان محدود این کارگاه‌ها مطرح می‌شود. شرکت‌کنندگان در این کارگاه‌ها دیدگاه‌هایی در این زمینه داشتند که در ادامه می‌خوانید:
فرهنگ: کارگاه‌ها کمک کردند بدانیم چگونه در جشنواره‌های بین‌المللی حضور یابیم
محمود فرهنگ؛ نویسنده، کارگردان و منتقد تئاتر، درباره برگزار شدن این دو کارگاه آموزشی بین‌المللی، گفت: برگزاری این نوع کارگاه‌ها به هنرمندانی که فکر می‌کنند ارتباط و حضورشان در کشورهای دیگر برای شرکت در جشنواره‌های مختلف بسیار دشوار است، بسیار کمک می‌کند تا بدانند چگونه باید آثار خود را ارسال و ایده‌شان را عملی کنند.
وی ادامه داد: همیشه فکر می‌کردیم در تئاتر کشورمان باید اثری را آماده کرد و فیلم گرفته شده از آن نمایش را برای شرکت در جشنواره‌ها ارسال کرد اما در این کارگاه‌ها یاد گرفتیم که باید از همان ابتدا طرح و ایده‌مان را معرفی کنیم.
فرهنگ درباره چگونگی فعالیت در این کارگاه‌ها توضیح داد: با تشکیل گروه‌های چهار‌نفره در این کارگاه‌ها ایده‌ها مطرح می‌شوند و هریک از اعضاء نظرات خودشان را برای تکمیل این ایده‌ها می‌دهند تا به یک ایده درست و کامل برسند. می‌توان گفت اساسا این آموزش‌ها می‌تواند برای تئاتر کشور ما موفقیت‌آمیز باشد.
عابدی: ای کاش تشکیل این کارگاه‌ها به جشنواره تئاتر فجر محدود نشوند
علی عابدی؛ مدیر تماشاخانه سنگلج، کارگردان تئاتر و دیگر شرکت‌کننده در این کارگاه‌ها نیز نظرات خود را به شرح زیر اعلام کرد: مسئله‌ای که در این کارگاه‌ها متوجه آن شدیم، این است که تنها ارائه آثار ویدئویی برای شرکت در جشنواره‌های بین‌المللی تاثیرگذار نیست و مدرک خوبی برای قضاوت آن‌ها به‌شمار نمی‌آید.
وی افزود: تئاتر کشورمان دچار یک خلاء بزرگ در زمینه وجود کمپانی تئاتر است. درواقع ما کمپانی‌ای با نام عرضه و تقاضای تئاتر نداریم که بتوانیم آثار نمایشی را در این حوزه حمایت کنیم تا شاهد اتفاقات خوبی در این عرصه باشیم.
مدیر تماشاخانه «سنگلج» برگزاری چنین کارگاه‌هایی را بسیار مفید دانست و افزود: هر جشنواره‌ای برای پیشرفت و روی دادن اتفاقات جدید، نیازمند برگزاری این کارگاه‌هاست. برگزاری این کارگاه‌ها به ما این فرصت را می‌دهد تا بتوانیم تئاتر کشورمان را با تئاتر کشورهایی همچون پرتغال و اسپانیا مقایسه کنیم و بدانیم تئاتر ما در چه جایگاهی قرار دارد.
کارگردان نمایش «خرمگس» درباره عملکرد این دو کارگاه، گفت: انتخاب‌های خوبی برای حضور اساتید بین‌المللی صورت گرفته است اما به‌نظرم در کارگاه آنتونیو پینتو ریبرو دو طرف کمی با هم ناآشنا بودند و خیلی مثمرثمر نبود. ولی برگزاری کارگاه ایو هوروات به‌مراتب بهتر بود و بیشتر علاقمندش بودم؛ ای کاش تشکیل این کارگاه‌ها فقط محدود به جشنواره تئاتر فجر نمی‌شدند.
معترف: جای خالی «عملی ساختن ایده‌ها» در کارگاه‌ها حس می‌شود
مریم معترف؛ کارگردان و بازیگر تئاتر نیز در این کارگاه‌ها حضور یافت، او گفت: ای کاش برگزاری این کارگاه‌ها فرصتی را برای عملی ساختن ایده‌ها فراهم می‌کرد و فقط محدود به یادگیری در بخش تئوری نمی‌شد تا بازده بهتری از شرکت در این کارگاه‌ها را شاهد باشیم.
وی در ادامه یادآور شد: در دوره‌های پیشین در راستای همین کارگاه‌ها سفری به خارج از ایران داشتیم که به‌نظرم اگر این اتفاق دوباره رخ می‌داد و برگزاری این کارگاه‌ها در سه روز تمام نمی‌شد، یادگیری در این عرصه بهتر می‌شد.
معترف درباره تاثیرات برگزاری این کارگاه‌ها تصریح کرد: حتی اگر این یادگیری‌ها در بخش تئوری صورت بگیرد، باز تاثیرات خودش را بر تئاتر کشورمان خواهد گذاشت چرا که اگر فرد شرکت‌کننده، خودش علاقه‌مند به این یادگیری‌ها باشد، می‌تواند باتوجه به شنیده‌ها و آموزه‌های جدیدش در این عرصه به‌دنبال اطلاعات بیشتری برود.
شجره: کارگاه‌ها باعث ایجاد رویکرد جدید در تئاتر کشورمان می‌شوند
میلاد شجره؛ هنرمند جوان تئاتر و مدیر تماشاخانه «موج نو» که به‌عنوان نماینده‌ای از نسل جوان فعال، در کارگاه‌های آموزشی جشنواره تئاتر فجر حضور داشت، معتقد است: شرکت در این کارگاه‌های آموزشی رویکرد جدیدی از ایده‌ها را در ذهن شرکت‌کننده باز می‌کند که به‌مراتب به ارتقای سطح کیفی تئاتر کمک بسیاری می‌کند.
وی با مقایسه دو کارگاه برگزار شده، افزود: باتوجه به دو کارگاهی که در آن شرکت کرده‌ام، به‌نظرم کارگاه برگزار شده توسط ایو هوروات از کیفیت بالاتری برخوردار بود چراکه تبادل اطلاعات بین افراد شرکت‌کننده و استاد این بخش به بهترین شکل وجود داشت.
شجره با بیان این‌که مدت زمان برگزاری این کارگاه‌ها کوتاه است، اضافه کرد: برگزاری این کارگاه‌ها خود عاملی است برای ایجاد افکار جدید در حوزه تئاتر که می‌بایست در تشکیل آن‌ها استمرار وجود داشته باشد تا به نتیجه مطلوبی برسد.
چگینی: برگزاری کارگاه‌های آموزشی رسالت هر جشنواره است
شاهین چگینی؛ مدیر تماشاخانه «مشایخی»، معتقد است: رسالت مهمی که هر جشنواره‌ای برعهده دارد، برگزاری کارگاه‌هایی برای آموزش بیشتر در آن عرصه است تا با هدف دانش‌افزایی و تمرکز بر آن برگزار شود.
وی درباره حوزه‌بندی شرکت‌کنندگان در این کارگاه‌ها، گفت: از آن‌جا که موضوعات تخصصی در این کارگاه‌ها ارائه می‌شود و شاید متناسب با اهداف همه دانشجوها نباشد، خیلی خوب شد که برای شرکت در این کارگاه‌ها تقسیم‌بندی صورت گرفت تا بتوانیم نتیجه حاصل از این جلسات را در تماشاخانه‌ها و گروه‌های نمایشی اعمال کنیم.
چگینی ادامه داد: شاید با برگزاری یک دوره چند‌روزه نتوان خروجی دلخواه را از شرکت در این کارگاه‌ها گرفت و چه خوب می‌شد که این جریان در طول سال ادامه می‌یافت تا شاهد اتفاقات بهتری در ارتقای سطح کیفی تئاتر باشیم.
اسدی: استمرار برگزاری کارگاه‌ها را در دستور کار خود قرار داده‌ایم
سعید اسدی؛ دبیر سی‌وپنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نیز درباره برگزار شدن کارگاه‌ها نظر خود را اعلام کرد: برگزاری این کارگاه یکی از اتفاقات بسیار خوب و ارزشمند جشنواره فجر است و فکر می‌کنم کیفیت شرکت‌کنندگان این دوره نشان‌دهنده اتفاقات خوبی است که به‌طور حتم نتایج خوبی هم در بر خواهد داشت؛ نکته مهمی که در این میان می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، استمرار برگزاری چنین برنامه‌هایی در طول سال و نوبت‌های خارج از جشنواره است که امیدوارم با تمهیدات در نظر گرفته شده از سوی مدیریت اداره کل هنرهای نمایشی این فضای ارزشمند بعد از ایام جشنواره نیز برای اهالی تئاتر ایجاد شود.
دبیر جشنواره ادامه داد: ایوا هوروات ازجمله کارشناسان و هنرمندانی است که برای اولین‌بار در سئول با وی دیدار کردم و از همان‌جا متوجه شدم که او از توانایی بسیار بالایی در هدایت پروژه‌های تئاتری و بین‌المللی‌سازی هنر تئاتر برخوردار است. از همین جهت با تکیه بر توانایی‌هایی که در بازار بین‌المللی تئاتر داشت، از او دعوت کردیم تا برای برپایی کارگاه‌های تخصصی در کشورمان حضور داشته باشد و حالا که می‌بینم بعد از سه روز برگزاری این برنامه، فضای بسیار مفید و ارزشمندی در راستای حضور بین‌المللی تئاتر ایران صورت گرفته، آرزو می‌کنم که این کارگاه‌ها سرآغازی برای گروه‌های ایرانی در جهت بین‌المللی‌سازی باشد.
وی در ادامه افزود: بر این باورم که برپایی این کارگاه، گام اولی است که می‌تواند مقدمه‌ای برای برنامه‌های بعدی باشد. کما‌این‌که باتوجه به حضور هنرمندانی که از شهرهای مختلف به تهران آمدند و بسیاری از آن‌ها در حوزه تئاتر سابقه تدریس دارند، می‌توان نتیجه گرفت، تجربه حضور در این کارگاه می‌تواند انتقال‌دهنده مفاهیم موجود در آن برای سایر هنرمندان شهرستانی باشد.
هوروات: برای برقراری ارتباط جهانی به ایران آمدم
اما نظر ایوا هوروات که برخی از اهالی تئاتر با او بیشتر ارتباط برقرار کردند، درباره ایران چه بود؟ ایوا هوروات؛ بنیانگذار دفتر ترویج و توسعه هنرهای نمایشی در بارسلونا، کارگردان و استاد حرکت‌شناسی درباره حضورش در ایران گفت: این‌جا نیامدم تا بخواهم تاثیری روی خلاقیت تئاتر ایران بگذارم، درواقع من آمدم تا هنرمندان ایرانی بتوانند یک ارتباط جهانی در حوزه تئاتر با یکدیگر داشته باشند. در برگزاری این کارگاه آموزشی قصدم بر این بود تا بگویم، چگونه می‌شود یک اثر نمایشی را تولید و به‌معرض نمایش گذاشت تا بهترین نتیجه را از آن گرفت. به این کشور آمدم تا بتوانم با هنرمندان فعال در حوزه تئاتر ارتباط برقرار کنم و این تعامل به یک ارتباط جهانی تبدیل شود.
هوروات، درباره جذابیت تئاتر ایران و حضورش در این کارگاه آموزشی، گفت: درواقع وجود یک‌سری عناصر ازجمله؛ طراحی، موسیقی و فرم بازیگران در تئاتر ایران زمینه‌ای شد تا انگیزه‌ام را برای حضور در این کشور و برگزاری کارگاه آموزشی بیشتر شود چراکه تا به‌حال در آثار غرب کشور این عناصر را ندیده بودم.
وی در ادامه افزود: اندیشه در تئاتر، حرف اول را در این حیطه می‌زند. به‌همین منظور هنرمند باید تمام تلاشش را برای پرورش آن تفکر انجام دهد تا درمرحله بعد به اجرای فرم در اثر بپردازد.
آنتونیو پینتو ریبیرو: تهیه‌کننده تئاتر باید علم بازیگری و کارگردانی را بداند
آنتونیو پینتو ریبیرو؛ یکی از اساتیدی که کارگاه‌هایی را در ایران برگزار کرد، درباره تئاتر و تاثیر آن، گفت: تئاتر بخشی از رویداد واقعی زندگی هر انسانی است که به نمایش درمی‌آید و باید به‌گونه‌ای اجرا شود که بتواند نظر مخاطبان زیادی را به‌خود جلب کند.
پینتو درباره نقش تهیه‌کننده در گروه‌های نمایشی، گفت: علاوه بر وجود متن و نمایشنامه قوی و منسجم باید یک تهیه‌کننده خوب نیز حضور داشته باشد. تهیه‌کننده تئاتر باید علم بازیگری و کارگردانی را بداند تا با اجرای قوی اثر، مخاطبان بیشتری را به‌سوی خود جذب کند. نمایشی در اجرای عمومی موفق خواهد بود که تماشاگران بیشتری را به خود جلب کند.