تنوع سلایق برای جشنواره فجر مفید است

بنابراین می بایست از سوی هیئت انتخاب آثار نمایشی جشنواره تئاتر فجر به رسمیت شناخته شوند. در همین راستا با ایوب آقاخانی و امیر دژاکام به بحث نشسته ایم.

نمایش هایی که در جشنواره تئاتر فجر حضور پیدا می کنند باید دارای چه مشخصه هایی باشند:
دژاکام: اعضاء هیئت انتخاب آثار نمایشی می بایست سلایق مختلف را پوشش دهند و هر  گروه از این سلایق در هیئت انتخاب آثار نمایشی یک نماینده داشته باشد. تئاتری که مبتنی بر کلام است مطمئنا با سلیقه کارگردانی که به حرکت، اکت و تصویر علاقه مند است هماهنگ نخواهد بود و برعکس آن نیز صادق است. بنابراین باید در هیئت انتخاب آثار نمایشی جشنواره تئاتر فجر این دقت وجود داشته باشد که اجازه بروز سلایق مختلف در جشنواره ها را صادر کنند.
آقاخانی: به اعتقاد من هرگز نمی شود به ایده آل تعریف شده ذهنمان برسیم و تنها آرزویمان  این است که تنوع سلایق در تمام عرصه و بخش های جشنواره تئاتر فجر به عنوان قاضیان و انتخاب کنندگان دیده شود. اینکه همه اعضاء بیش از هر چیز به مصلحت های زمانه فکر کنند خوب نیست یا به ابعاد علمی فکر کنند مطلوب نیست یا همگی از نظر سلیقه نوگرا باشند خوب نیست و به همین اندازه حضور چند فرد با سلایق کلاسیک نیز مطلوب نیست. اما در نگاه کلان، جشنواره فجر در بخش های تئاتر، سینما، موسیقی و تجسمی، یک جشنواره مشهور اما عمیقا نسبی است، که اعتقاد دارم نه برندگان آن محقند بیش از حد ماجرا را جدی بگیرند و نه بازندگان آن محقند دچار عارضه های جانبی شوند.

تعیین چه معیارهای مشخصی از سوی هیات انتخاب جشنواره تئاتر فجر می توانند برای شرکت کنندگان مفید واقع شود؟
آقاخانی: اصولمند بودن و معیارمند بودن جشنواره تئاتر فجر مفید است و باعث می شود تا  شرکت کنندگان از بلاتکلیفی خارج شوند و برنامه ریزی جدی تر گرفته شود. اما به تمام دوستان ساده دل بشارت می دهم که تمام معیارها شکسته می شوند و به وقت ضرورت مدیران می توانند با بهانه های متعددی کنار گذاشته شوند؛ کما اینکه روشن ترین و ساده ترین مثال، قرارداد تیپ است که تصویب شده و لازم الاجراست، بنابراین مدیران کاری می کنند که اجرا شود و نشود و آنقدر با ظرافت این کار انجام می شود که گاهی متوجه نمی شوید.
دژاکام: ایجاد رویکرد مشخص و اجباری برای آثار نمایشی شرکت کننده در جشنواره تئاتر فجر  چندان مطلوب نیست. در صورت رویکرد به آثار نمایشی سنتی، امکان حضور آثار نمایشی غیر ایرانی در جشنواره ناممکن می شود و بلعکس آن نیز صادق است. در اینجا این پرسش ایجاد می شود که آیا برای هنری که بر پایه تغییرات استوار است می توانیم معیار مشخصی درنظر گرفت.

تعییر سالانه در هیات انتخاب آثار نمایشی جشنواره تئاتر فجر تا چه حد مفید و تا چه اندازه می تواند نامطلوب باشد؟
آقاخانی: درحال حاضر مقوله هدفمند کردن یارانه ها در تئاتر دقیقا و عملا برضد قرارداد تیپ  عمل می کند، اما طوری این کار می شود که مراجع قانونی نمی توانند درباره عدم اجرای قرارداد تیپ ابراز گله و شکایت کنند، بنابراین معیارمندی خوب است اما نه در جشنواره تئاتر فجر. جشنواره تئاتر فجر با وجود سیاست های کلان مشترک طی سال های تولدش تا به امروز که بالغ بر سی دوره برگزار شده، با دبیری و وزارت هر کسی تغییرات جزئی در شاخه های فرعی کرده است. به عبارت دیگر، به تناسب اینکه وزیر چه کسی بوده یا دبیر جشنواره چه کسی بوده، این جشنواره به لحاظ تنوع آثار، خطوط قرمز و نگاه متعهد به شرایط بیرونی جامعه نواساناتی داشته و من آنرا تایید نمی کنم که البته در کشور ما اجتناب ناپذیر است.
دژاکام: ما شاهد هستیم که در تمام زمینه های مختلف تئاتر بطور دائم کشف و تغییر صورت  می گیرد. عرصه هنر عرصه ای است که به فهم انسان ها مربوط است و هنر دنیایی است که برای تغییر و تفسیر است. هنر تئاتر سه ویژگی دارد که عبارتند از تغییرپذیری، تاریخ و زمان پذیری و خلاقیت و نوآوری که درکنار سایر مقررات تئاتر قرار می گیرد. این درحالی است که گروه هایی وجود دارند که بر اساس متن و گروه هایی بدون متن کار می کنند. همچنین گروههایی با دخل و تصرف در متن فعالیت می کنند. از سوی دیگر گروه هایی به کلام اهمیت می دهند و گروه هایی نیز برای آن اهمیت قائل نیستند. گروه هایی نیز بر اساس تاریخ و گروه های دیگری به صورت تمثیلی و فانتزی کار می کنند.