گزارشی از بخش عکس و پوستر تئاتر
طرح خاطرات و ثبت لحظه ها

سید جواد روشن:هر چند طراحی پوستر جزء هنرهای تجسمی و از شاخه گرافیک است و شاید در وهله اول وجود این بخش و یا بخش عکس در یک جشنواره تئاتری کمی سوال برانگیز باشد
ولی توجه به پوستر و عکس تئاتر در سال های اخیر از جنبه های مختلف باعث و نشان دهنده توجه بیشتر به خود تئاتر است.مسلما اضافه شدن بخش پوستر تئاتر به عنوان یکی از بخش های جنبی جشنواره بین المللی تئاتر فجر علاوه بر حمایت از طراحان و هنرمندانی که در این حیطه فعالیت می کنند نشان دهنده توجه به شاخه های متفاوتی است که با تئاتر در ارتباط هستند. مسلما یکی از اسنادی که همواره می ماند و با خود تاریخ و نشانه هایی را همراه دارد، پوستر و عکس یک نمایش است. وقتی در راهروهای مجموعه تئاتر شهر – و البته تعداد دیگری از تالارهای نمایشی -قدم می زنیم این پوستر و عکس نمایش هاست که ما را با خود همسفر تاریخ می کند و به گذشته – گاهی نچندان دور - می برد. عکس ثبت لحظه هاست و پوستر نشانی از یک اجرا و زحمات یک گروه. از طرفی همواره می گوییم که باید مخاطب را به تالارهای نمایشی بکشانیم. مسلما یکی از این راه ها تبلیغات است و پوستر یکی از ابزاری است که هم کارکرد تبلیغی دارد و هم اطلاع رسانی. یک پوستر خوب می تواند چشم ها را به خود جلب کند و آنگاه اطلاعات خود را عرضه کند و یک نمایش را معرفی نماید. در شرایطی که هنر تئاتر از نظر معیشتی وضع چندان مناسبی ندارد توجه به مقوله ی پوستر و عکس تئاتر دلگرمی خواهد بود برای طراحان و عکاسان تئاتر که با دقت و وسواس بیشتری در این زمینه کار کنند و به گروه ها و کارگردانان نیز یادآوری می کند که به راحتی از کنار این مهم عبور نکنند. انتشار کتاب های پوستر و عکس که هر ساله به بهانه جشنواره تئاتر فجر منتشر می شود هم ثبت خاطرات و تاریخ تئاتر است و هم نشان دهنده توجه خانواده تئاتر به طراحان و عکاسان که مسلما باعث نزدیک تر شدن این هنرمندان نیز می شود. همچنین این کتاب ها کلاس درسی خواهد بود برای طراحان و عکاسان جوان وعلاقه مندانی که در آغاز راهند و دوست دارند تا در این مسیر تجربه کنند و قدم بگذارند. راه اندازی انجمن عکاسان تئاتر در خانه تئاتر نیز نشان می دهد که تا چه اندازه عکاسی تئاتر حائز اهمیت است و خانواده تئاتر به آن توجه دارد. مسلما عکاسی تئاتر و ثبت لحظات ناب همواره با سختی هایی همراه است . سختی هایی که گاه با مسائل حاشیه ای همراه می شود و کار عکاسان و رسالت ایشان را سخت تر می کند. در این دوره نیز برگرای نمایشگاه عکس شامل 61 اثر که توسط مسعود پاکدل ، حبیب رضایی و سیف الله صمدیان انتخاب شده اند در استان های البرز، خراسان شمالی، کرمانشاه، گلستان و لرستان می تواند کمک و فرصت مناسبی باشد به علاقه مندان و عکاسان تئاتر در این استان ها.
استقبال هنرمندان از بخش پوستر و عکس نیز نشان می دهد تا چه اندازه این بخش توانسته است جای خود را در میان هنرمندان این رشته ها پیدا کند و مورد توجه ایشان باشد.لذا باید توجه به بخش پوستر و عکس تئاتر را در جشنواره تئاتر فجر به فال نیک گرفت و کوشید تا این بخش نیز همچون بخش های دیگر جشنواره تئاتر فجر به خوبی برگزار شود و کمبودهای آن نیز برطرف گردد.
برگزاری نمایشگاه عکس «زندگی و مرگ مارینا آبراموویچ»
نمایشگاه عکس آخرین اجرای رابرت ویلسون به نام «زندگی و مرگ مارینا آبراموویچ» توسط امید هاشمیان دانشجوی دکتری فیزیکال تئاتر سوربون فرانسه، برای اولین بار در جشنواره تئاتر فجر برپا می شود. این نمایشگاه شامل 30 قطعه عکس سیاه و سفید و رنگی اشت که از 5 تا 11 بهمن ماه در سالن انتظار تماشاخانه ایرانشهر خانه هنرمندان برگزار خواهد شد.
لازم یه یادآوری است، پروژه نمایش «زندگی و مرگ مارینا آبراموویچ» از سال 2008 بر اساس خاطرات و روز شمار زندگی و عکس های مارینا آبراموویچ آغاز شد و در سال 2010 برای اولین بار در ورک شاپی در شهر مادرید اجرا شد. همچنین این اثر برای اولین بار در جولای سال 2011 (مردادماه 1390) در شهر منچستر اجرا شد.
امید هاشمیان از شاگردان و همکاران مارینا آبراموویچ و رابرت ویلسون با عکاسی از این اجرا برای اولین بار این آثار را در ایران به نمایش در خواهد آورد. همچنین این هنرمند قرار است عکس های این نمایشگاه را به همراه طرح و دکورهای رابرت ویلسون و نت های موسیقی این اثر در آوریل سال 2012 (اردیبهشت سال 1391) در روتردام هلند به نمایش گذارد.
شایان ذکر است؛ رابرت ویلسون، متولد ٤ اکتبر ١٩٤١ در تگزاس آمریکا است. ویلسون در کودکی دچار نوعی عقب ماندگی زبانی بود و در هفده سالگی بر این بیماری غلبه کرد. او اولین درس های خود را در مدرسه ی تئاتر برای کودکان در زادگاهش فرا گرفت و در دوره دانشجویی در پروژه های مختلف تئاتری شرکت کرد . ویلسون یکی از پرکارترین و جهانی ترین کارگردانان تئاتر معاصر جهان است. پروژه های او در اکثر کشورهای جهان به روی صحنه رفته است. ویلسون همچنین نقاش و مجسمه ساز نیز هست و بیش از ٦٠ نمایشگاه از آثار او در جهان برگزار شده است.
از سویی دیگر مارینا آبراموویچ پرفورمنس آرتیست صربستانی که از او به عنوان "مادر هنر اجرا" نام برده می شود از سال 1970 میلادی به هنر اجرا روی آورد. اجراهای او شخصی و به لحاظ فیزیکی پرمخاطره هستند. او در اجراهای خود کنش های زندگی روزمره و در عملکردهای عادی زندگی را ملاک قرار می دهد تا به این وسیله قدرت نهفته در این اعمال را افشا کند. اغلب آثار آبراموویچ از خطرناک ترین اجراهای دنیا هستند و مشارکت تماشاگران و حس خشونت بالقوه آنها را مورد هدف قرار می دهد.
نمایشگاهی از 43 پوستر برگزیده در سی امین جشنواره تئاتر فجر
ابراهیم حقیقی، کیانوش غریب پور و آرش تنهایی؛ داوران مرحله ارزیابی آثار مسابقه پوستر تئاتر فجر، از میان 232 اثر از 79 طراح، رسیده به دبیرخانه جشنواره تئاتر فجر با ارزیابی این آثار 43 اثر از 29 گرافیست را برای حضور در نمایشگاه پوستر سی امین جشنواره بین المللی تئاتر فجر انتخاب کردند.
در این دوره از جشنواره نمایشگاه پوسترهایی از سعید رضوانی،عادل صدرممتاز، رضا پور تراب زاده، محمد افشار، حسن محمدیار، حامد بارئی طبری، مسعود نجفی امیرکیاسر، احسان برآبادی، سعید بهداد، آرمان خلعتبری، کمال کچوئیان،علی آقا حسین پور، شکوه احمدی، نگار کاغذچی، رسول حق جو، حمید نیک خواه، امیر رجبی، اشکان قازانچایی، فروغ یزدی، سرور یزدی، رضا باباجانی، نگین احتسابیان، خیام مویدی، محسن جعفری،علی معتمدیان، مهدی رایگانی، پیمان حسین پور، الهه اطمینانی و مهدی مهدیان از 10 تا 22 بهمن ماه جاری به نمایش در خواهد آمد.
همچنین آثار راه یافته به بخش مسابقه پوستر در کتاب نفیسی چاپ و همزمان با برگزاری جشنواره رونمایی می شود و برگزیدگان این بخش نیز همزمان با مراسم اختتامییه جشنواره بین اللملی تئاتر فجر معرفی خواهند شد.