جایگاه نهادهای صنفی در تئاتر ایران

اما؛ نمی‌توان نادیده گرفت که بخشی از افراد جامعه زمان زیادی را به آن می‌پردازند و بنابر این انتظار مالی نیز دارند. به این ترتیب وجود صنفی برای تئاتر به عنوان نهادی که در آن مسائل و مشکلات، برنامه‌ریزی‌های کلان و جهت‌دار و یا حتی ارائه خدمات مطرح می‌شود ضرورت دارد. در حال حاضر خانۀ تئاتر متولی این مسئولیت است. با برخی از هنرمندان درباره صنف، ضرورت وجود آن و جای‌گاهی که خانۀ تئاتر در این زمان دارد گفت‌وگویی صورت دادیم که در ادامه می‌خوانید.
صنف نداریم!
آرش دادگر، کارگردان: دوستان خانۀ تئاتر تلاششان را می‌کنند، اما شرایط، دستشان را چندان باز نمی‌گذارد. در واقع می‌توانم بگویم ما صنف نداریم. چون صنف می‌تواند دربارۀ همه‌چیز تصمیم گیری کند. همۀ مشکلات را پی بگیرد. اما خانۀ تئاتر در حال حاضر این قدرت را ندارد.
صنف و هنرمند از هم توان می‌گیرند 
مریم کاظمی، کارگردان : به صنف اعتقاد دارم و برای تقویت آن از هیچ کوششی فروگذار نخواهم کرد.اما؛ به نظر می‌رسد خانوادۀ تئاتر فکر می‌کند صنف یک چیز تزئینی و شیک است که آن بیرون وجود دارد و باید برای ما کار تولید کند، موقعیت ایجاد کند، و یا اطلاع‌رسانی کند در حالی که صنف بدون اعضا هیچ معنایی ندارد. این من و تو و او هستیم که صنف را می‌سازیم.حال اگر ندانیم که وظیفه، جای‌گاه و عمل‌کرد آن چیست و به چه دردی می‌خورد‌، وجود نخواهد داشت. اگر بخواهیم برای فعالیت‌های صنفی ارزش قائل باشیم تا وجود داشته باشد، باید به آن پای‌بند باشیم تا توان‌مند شود. فکر کنید، چرا نماینده انتخاب می‌کنیم؟ چرا همه چیز را به یک نماینده می‌سپاریم و خودمان را کنار می‌کشیم؟ آیا ما تنها مصرف کننده‌‌ایم؟ چرا تا وقتی جایی به منافع ما بر نخورد یادی از این صنف و نماینده نمی‌کنیم؟ صنف وقتی عمل می‌کند که همواره به آن اهمیت بدهیم، قدرت بدهیم. صنف وهنرمند از هم توان می‌گیرند. هنرمندان به دلیل مشکلات اجرایی به سمت معیشت و تامین خدمات دم‌دستی رفته‌اند. به نظرم عمدۀ کار خانۀ تئاتر بیمه‌کردن هنرمندان، گاهی دادن تعدادی بن، و گاه‌گداری برگزاری یک جشن یا بزرگ‌داشت، است و کار دیگری از دستش بر نمی‌آید. در حالی که این خواست ماست که آن‌را به این سمت سوق داده است. من به صنف کاملا اعتماد دارم، اما برای این‌که آن‌را از حد معیشت بالاتر ببرم و برای این‌که به حقوق خانواده بپردازد باید خودم این حق را به او بدهم، آن هم به طور مستمر. به عنوان یک عضو تئاتری اطمینان دارم تا زمانی که عرصه را بر همکارانم سخت‌تر کنم کار پیش نمی‌رود؛ خلی سخت است که آدم خودش را هنرمند بداند اما؛ هنرمندانه رفتار نکند و هنرمند بودن این است که بدانیم پشت صحنه چه خبر است؟! موضع‌گیری‌ها، جسارت و شهامت، عصارۀ رفتارهایی است که ما را هنرمند می کند.
خانۀ تئاتر تنها نهاد خصوصی و مستقل
محمد یعقوبی نویسنده و کارگردان : بارها گفته‌ام ما نهاد صنفی نداریم و خانۀ تئاتر یک نهاد صنفی نیست و نمی‌تواند باشد. اما؛ تنها نهاد خصوصی و مستقلی است که تئاتری‌ها در آن گرد آمده‌اند. از این منظر، بودن آن خیلی موثر‌تر از نبودش است. این خانه کارهایی را انجام داده که نتیجه آن را سال‌های بعد خواهیم دید. شاید لازم است که در نحوۀ عمل کردش احتیاط داشته باشد. اما دراین‌که تنهاجایی است که اهالی تئاتر می‌توانند گرد بیایند و حرف بزنند و تفاهم کنند شکی نیست!
تعریفی که صنف نیست
بهزاد فراهانی، نویسنده، کارگردان و بازیگر: در ایران «سندیکا» معنای خود را از دست داده و جای‌گاهی ندارد و اصولا کار ما هنوز به عنوان یک شغل شناخته نشده است. ماکوشش می‌کنیم خانه را حفظ کنیم؛ سعی می‌کنیم آموزش بدهیم که عمل‌کرد صنفی را بشناسانیم؛ بنابراین خیلی بیراه نرفته‌ایم. تا امروز اکثریت اعضا بیمه شده‌اند. قرار داد تیپ تدوین و تصویب شده و برای هر یک از انجمن‌ها آیین‌نامه‌ای تعریف شده است. اما در سوی دیگر نگاه دولت‌مردان به این حرفه است. اصل اولیه برای شکل‌گیری صنفوجود عدالت اجتماعی به شمار می رود.
اگر صنف بود...
عادل بزدوده، کارگردان: درست است که ارکان تشکیل دهندۀ انجمن‌ها در خانۀ تئاتر ثبت قانونی شده‌اند و همۀ صنف‌ها انجمن دارند اما؛ تمام صنوف تئاتر، ثبت رسمی نشده‌اند. چالش بزرگ، بین صنوف تئاتر با نهادهای دولتی برای پذیرش حق اساسی اجتماعی‌شان است. اگر صنف تئاتر تصویب شود بر همه چیز تاثیر مثبت خواهد گذاشت. وقتی صنف قانون‌مند شود اطمینان می‌دهم که حقوق تمام دست اندرکاران هم رعایت شود. دیگر کسی نمی‌تواند برای تئاتر شاخ و شانه بکشد، چه بازیگر باشد و یا هرکس دیگر. و حال که این اتفاق نیفتاده، هر کس می‌تواند به مذاق خودش نرخ تعین کند. اگر ما صنوف را به رسمیت بشناسیم بقیه مسائل قانون‌مند می‌شود و امور به درستی مسیر خود را طی می‌کند.
موسسه فرهنگی به جای صنف
نگار عابدی، بازیگر تئاتر: تئاتر هنوز یک حرفه نیست تا شغلی به اسم بازیگری، کارگردانی، طراحی صحنه و یا دستیاری تعریف قانونی نداشته باشد صنف نیز نمی‌تواند وجود داشته باشد. همه آن چیزی که به عنوان خانه وجود دارد تنها مؤسسه‌های فرهنگی هستند که تلاش می‌کنند تبدیل به صنف شوند. عمل‌کردشان هم قابل مشاهده است. بیایید یک مسئله را مرور کنیم. یکی از نماینده مجلس بر اساس یک عکس از آدمی که هویتش هم معلوم نیست می‌تواند نسبت به یک اثر نمایشی موضع‌گیری کند ولی آن موسسۀ فرهنگی که باید حامی ما باشد قدرت لازم را برای حمایت ندارد. تا زمانی که شغل ما در قانون کار تعریف نشده باشد حتی اگر بخواهیم برای دفاع از خود شکایت کنیم دستمان به جایی نمی‌رسد. خانۀ تئاتر امروز یک مدینۀ فاضله و یک اتوپیاست که وجود خارجی ندارد. تئاتر ما صاحب ندارد و پرداختن به بقیه مسائل هم خیال‌پردازانه خواهد بود.

منبع: بولتن روزانه جشنواره