گزارشی درباره برگزاری دومین بازار تئاتر ایران در بیست و نهمین جشنواره تئاتر فجر
محلی برای معرفی و عرضه آثار ارزشمند و فاخر ایرانی

دومین بازار تئاتر ایران در حالی از ۲۳ تا ۲۷ بهمن و همزمان با جشنواره بیستو نهم تئاتر فجر برگزار میشود که کارشناسان تئاتر این حرکت را لازم و ضروری ارزیابی میکنند. دومین بازار تئاتر ایران با تغییرات شکلی و محتوایی نسبت به دوره پیش برپا خواهد شد و برخلاف سال پیش ساختار غرفهای برای هر گروه در مدت زمان برگزاری نخواهد داشت.
در این بازار هر روز ایام برگزاری به حداکثر 10 گروه نمایشی اختصاص دارد تا در این روز بر اساس زمانبندی، هر گروه ابتدا در یک فرصت 20 دقیقهای به معرفی آثار و خطمشی گروه برای مدعوین ثابت بازار(در قالب سخنرانی، فیلم و امکانات تکنولوژیکی و...) به زبان انگلیسی بپردازند.
همچنین در این بازار امکان گفتوگو و تبادل نظر نمایندگان گروهها با مدعوین و مدیران فستیوالها پیشبینی شده است. داشتن تشکل اساسی و منسجم گروهی و اشتهار عمومی با عنوان و نام گروه، داشتن روابط عمومی و بینالملل مسلط به زبان خارجی برای معرفی گروه، سابقه اجرای حداقل سه نمایش در جشنواره تئاتر فجر، جشنوارههای سراسری و بینالمللی مرکز هنرهای نمایشی و یا پنج اجرای عمومی، داشتن یا ایجاد سایت تخصصی، وبلاگ و نشانی الکترونیکی گروه، تهیه و ارایه بروشور، کاتالوگ و مشخصات گروه و آثار به صورت کامل به زبان انگلیسی، شرایط حضور گروههای نمایشی کشور در دومین بازار تئاتر ایران اعلام شده است.
معرفی آثار فاخر ایرانی
بهروز غریبپور که پیش از این گفته بود با این شیوه برگزاری بازار امسال مخالف است، پس از ارتباط محمد حیدری، دبیر جشنواره بیست و نهم و ارایه توضیحاتی در زمینه رویکرد این شیوه، به نحو روشنی آگاه شد و اعلام داشت که او یکی از افرادی است که با سعه صدر در این بازار حضور خواهد داشت. او اظهار امیدواری کرد که بازار امسال همانند دوره اولش با نتایج مثبتی همراه شود.
این کارگردان و مدیر تئاتر، بازار اول را دارای نتایج مفیدی ارزیابی کرد چون پس از این بازار همچنان نامهها و ایمیلهایی بین گروه تئاتر عروسکی «آران» و چند مدیر و گروه خارجی برای حضور آثار این گروه رد و بدل شده است؛ چنانچه حضور در یک جشنواره ایتالیایی بر اساس همین ارتباط و حضور در بازار اول اتفاق افتاده است.
غریبپور همچنین پیشنهاد میدهد که بازار تئاتر فقط محل گپ و گفت و تبادل هدایای شخصی نباشد، بلکه یک بازار به معنای واقعی آن باشد. این بازار باید کوشش کند به سمتی حرکت کند که به عنوان یک تریبون قوی محلی برای معرفی و عرضه آثار ارزشمند و فاخر ایرانی در سطح جهان باشد.
غریبپور به این دلیل برگزاری بازار تئاتر را سختتر از بازار فیلم میداند که عرضه محصولات تئاتر خیلی سختتر از عرضه فیلم است. او بر این باور است که ما پیش از این حضور و مشارکت کمرنگی در سطوح بینالمللی داشتهایم؛ اما امروز گروههایی مانند گروه آتیلا پسیانی و امیررضا کوهستانی فرصت یافتهاند تا در عرصه بینالمللی آثار خود را معرفی کنند.
گروه «آران» که توسط بهروز غریبپور تأسیس شده و آثارش را خودش تولید و کارگردانی میکند، تاکنون چندین موفقیت و حضور بینالمللی را پیش روی داشته و برگزاری بازار تئاتر در معرفی آثار این گروه و گروههای موفق و فعال دیگر لازم و ضروری مینماید.
غریبپور همچنین توضیح میدهد که ما در گذشته آثار باارزش کمتری داشتهایم و تولیدات و امکانات نامناسب مانع از ارتباطات بینالمللی میشده اما در این سالها با سفر به سایر نقاط دنیا، آثار ارزشمندی در سطح قدرتمندی تولید شده که باید همواره برای حضور آنها در چهارگوشه دنیا تلاش شود.
گام اول؛ موفق
زهرا صبری، کارگردان تئاتر معتقد است که بازار تئاتر در اولین گام خود خوب برگزار شده و با وجود آن که خیلیها به ظاهر در اینباره اظهار نارضایتی میکنند، برگزاری بازار تئاتر در گام اول را کار سختی میداند؛ چرا که به نظر او این بازار در هر صورت اصولی برگزار شده است.
صبری بر این باور است که در ارزیابی خود درباره بازار تئاتر ایران نباید نیمه پر آن را در نظر نگرفت و در عین حال این بازار را خالی از کمبود نمیداند و معتقد است این کمبودها در گامهای بعدی از بین خواهند رفت.
این کارگردان شیوه بازار تئاتر در سال جاری را متفاوت با سال گذشته میداند؛ چراکه امسال مدیران تئاتر از کشورهای مختلف به بازار مراجعه خواهند کرد، ولی پارسال مراجعه کنندگان اعضای یک گروه تئاتر بودند که به هر تقدیر توانایی لازم را برای جذب آثار ایرانی برای حضوردر کشورهای خود نداشتند.
تجربه ارتباط مستقیم
علی اکبر علیزاد، کارگردان و مترجمی که پارسال در بازار تئاتر شرکت نکرده در این خصوص میگوید: «دلیل شرکت نکردنم در بازار کاملاً شخصی است. نه این که بخواهم بازار تئاتر ایران را نفی کنم یا به ضرورت برگزاریاش واقف و آگاه نباشم.»
او امسال در جشنوارهای که در منچستر انگلستان برگزار شد، ضمن حضور در جشنواره و مطرح کردن یک اثر، از طریق ارتباط مستقیم با گروههای خارجی آشنا شده است. وی این شیوه ارتباط مستقیم را بهتر ارزیابی میکند؛ چرا که گروهها در ارتباط مستقیم با آثار و ارزیابی آنها به انتخاب گزینههای دلخواه، آن هم در ارتباط با گروه و مشورت با اهالی تئاتر دست خواهند زد.
بازار دوم، چگونگی
علی اصغر دشتی، یکی از کارگردانان کشورمان که در زمینه تولید آثار تجربی فعال است، برگزاری اولین بازار تئاتر در ایران را با کمدانشی در این زمینه ارتباط می دهد و برای عبور از این ضعف، کسب تجربه را یک راه حل اساسی معرفی میکند.
بنابر نظر دشتی، سال گذشته تمام گروهها در بازار غرفههایی در اختیار داشتند که از 8 صبح تا 4 بعدازظهر آثار خود را در معرض دید خریداران و مدیران خارجی قرار میدادند. او داوری درباره شیوه برگزاری بازار دوم را، به زمان برگزاری آن موکول میکند؛ چرا که معتقد است در حال حاضر نمیتوان درباره اتفاقی که نیفتاده اظهار نظر کرد.
نگاه دبیر جشنواره
محمد حیدری، دبیر جشنواره در این خصوص میگوید: «بازار تئاتر ایران امسال با رویکرد جدیدی برگزار میشود و تمام تلاشمان این است که حضور مؤثر گروههای ایرانی را در این بخش شاهد باشیم. همچنین امسال از مدیران کمپانیها و فستیوالهای معتبر جهانی دعوت کردهایم و قرار است برای اولین بار رزومه افراد شرکتکننده در بخش بازار تئاتر ایران را به صورت کتاب چاپ کنیم.»
از نظر محمد حیدری، شکل، محتوا و ساختار بازار تئاتر ایران تغییر یافته چون سال گذشته با توجه به اینکه برای اولین بار این بخش کار خود را آغاز کرد، نقایصی وجود داشت و امسال قرار است بازار تئاتر ایران با کیفیت بالاتری برگزار شود.
وی با اشاره به اینکه در بازار تئاتر امسال مهمانانی از کمپانیها و دبیرانی از فستیوالها شرکت خواهند کرد که باید این حضور تداوم داشته باشد، گفت: «امسال هر روز 8 گروه در بازار تئاتر ایران حضور دارند که هرکدام از این گروهها 20 دقیقه فرصت دارند گروه و برنامههایشان را معرفی کنند.»
دبیر جشنواره همچنین به میزگردهایی اشاره میکند که برای هر گروه در نظر گرفته شده که با حضور مدیر یا کارگردان گروه و مدیر روابط عمومی و امور بینالملل گروه و دبیران کمپانیها برگزار میشود.
این در حالی است که گروههای شرکت کننده در بازار تئاتر ایران باید دارای معیارهایی کیفی باشند. کمک هزینه، امسال با توجه به معیارها و طرحهایی که از گروهها ارائه میشود، تعلق میگیرد. البته این کمک هزینه از قرارداد گروهها کسر نخواهد شد.
نتیجهگیری
بازار تئاتر ایران با توجه به حضور بینالمللی سینمای ایران و فراگیر شدن هنر هفتم خیلی دیر در کشور ما آغاز شد. فیلمهای ایرانی این شانس را داشتهاند که خیلی جلوتر از نمایشهای ما با حضور در جشنوارههای شاخص جهانی و بازار فیلم آن جشنوارهها، امکان حضور بینالمللی را پیدا کنند. شاید نمایشهای ما تا 15 سال پیش به لحاظ کیفی امکان رقابت با آثار خارجی را نداشتند؛ اما در این ده دوازده ساله اخیر تئاتر ایران از رشد چشمگیری برخوردار شده و به لحاظ تکنیکی قابل مقایسه با آثار خارجی بوده است. در عین حال حضور بینالمللی و برگزاری بازار تئاتر و شرکت در چنین بازارهایی امکان مالی گروهها را بالاتر خواهد برد تا ما هم با بهرهوری بیشتر بتوانیم بر میزان تولیدات و کیفیت بیفزاییم.
آنچه مسلم است این که کارگردانان تئاتر به هیچ وجه مخالف بازار تئاتر نیستند و تدوام این کار به مرور همگان را مشتاقتر خواهد کرد تا در این رقابت حضور پررنگتری داشته باشند.