نگاهی به جشنواره های مناطق و گروه های شهرستانی در جشنواره
جشنواره تئاتر فجر، فرصتی برای شناخته شدن

سید جواد روشن: بارها از توجه به تئاتر شهرستان گفته شده است و اینکه نباید همه تئاتر را در تهران خلاصه کرد. برگزاری جشنواره تئاتر مناطق یکی از اقداماتی است که در جهت توجه به تئاتر شهرستان انجام می شود.
جشنواره ای که محاسن و معایبی دارد.امروز بسیاری از هنرمندان شناخته شده و فعال تئاتر در تهران ، متولد شهرستان های دور و نزدیک هستند و به یقین نمی توان منکر توانمندی ها و استعداد هنرمندان شهرستانی بود. حتی به نظر می رسد تئاتر شهرستانی و غیر شهرستانی ( که منظور همان تهرانی است) نمی تواند تقسیم بندی درست و خوبی باشد بلکه باید آثار را از روی کیفیت آنها دسته بندی کرد و نه بر اساس نام کارگردان و یا شهر تولید شده اثر. متاسفانه گاهی واژه شهرستانی به گونه ای به کار می رود که انگار قرار است از یک جنس درجه دو صحبت شود! کلیت تئاتر ما از نبود امکانات لازم و مناسب رنج می برد و مسلما سهم شهرستان ها از این کمبودها بیشتر است. در کنار کمبود امکانات ، شرایط فرهنگی خاص و عدم نگاه فرهنگی به مقوله تئاتر در برخی از شهرستان ها باعث شده است تا فعالیت های تئاتری در برخی از شهرستان ها رونق کمتری داشته باشد. البته مسلما با رشد ارتباطات و بالا رفتن سطح آگاهی ها در دهه اخیر نگاه مناسب تری به تئاتر وجود دارد ولی متاسفانه نمی توان منکر شد که هنوز هستند افرادی که به عنوان مدیر ، مسئول و یا حتی برخی از خانواده ها روی خوشی به تئاتر نشان نمی دهند و این کار را برای هنرمندان شهرستانی سخت تر می کند.
یکی از بهانه هایی که باعث می شود هنرمندان شهرستانی بیشتر دیده شوند جشنواره تئاترفجر است. جشنواره تئاتر فجر با همه کمبودهایش در طی این سال ها توانسته است هنرمندانی را از تئاتر شهرستان به تئاتر حرفه ای معرفی کند. امیر رضا کوستانی ، اصغر خلیلی ، مجید واحدی زاده ، رضا گشتاسب ، علی نرگس نژاد و... از جمله هنرمندانی هستند که از طریق جشنواره تئاتر فجر به ما معرفی شدند و این فرصت را پیدا کردند تا آثارشان را در تهران نیز به روی صحنه ببرند و همین امر باعث شناخت آنها شد.
قدم اول برای حضور هنرمندان شهرستانی در جشنواره تئاتر فجر ، جشنواره های استانی است. اولین رقابت میان هنرمندان هر استان انجام می شود و از هر استان یک و گاهی تعداد بیشتری اثر به مرحله بعد (منطقه) راه می یابند. کشور به چند منطقه تقسیم می شود و هر منطقه نیز شامل تعدادی استان است که برگزیدگان استان ها در هر منطقه با هم رقابت می کنند و برگزیدگان منطقه ای به جشنواره تئاتر فجر راه می یابند. یکی از فواید رقابتی بودن جشنواره تئاتر فجر این بود که گروه های شهرستانی در این رقابت شانس مطرح شدن پیدا می کردند و با کسب جایزه اسمشان بر سر زبان ها می افتاد که با حذف رقابت از جشنواره این شانس نیز از گروه های شهرستانی گرفته شد. البته گروه های شهرستانی که با زحمت به جشنواره تئاتر فجر راه می یابند معمولا مشکلاتی نیز دارند. اولین مشکل آنها کمبود تماشاگر در سالن هاست. از آنجایی که در ایام جشنواره نمایش های زیادی به روی صحنه می رود و گروه های شهرستانی کمتر شناخته شده هستند از استقبال کمتری برخوردار می شوند و با اینکه مسئولان ا ز راه های مختلف از جمله پخش بلیط این نمایش ها سعی می کنند تماشاگران را به این سالن ها بکشند ولی کماکان آنچنان که شایسته است از این نمایش ها در ایم جشنواره استقبال نمی شود. از سوی دیگر گرو های شهرستانی معمولا از در اختیار نداشتن سالن مناسب گله می کنند. با وجود اینکه سیاست مسئولان جشنواره در سال ها اخیر به سمتی رفته است که برای جذب بیشتر مخاطب برای نمایش های شهرستانی در ایام جشنواره ، سالن هایی از مجموعه تئاتر شهر را نیز در اختیار این گروه ها قرار می دهد ولی با این وجود برخی از گروها های شهرستانی گله مند هستند که نسبت به گروه های تهرانی در الویت دوم قرار دارند. هرچند خیلی از گروههای تهرانی نیز از سالن خود رضایت چندانی ندارند و اغلب علت آن هم این است که اکثر گروه ها تمایل دارند در مجموعه تئاتر شهر به روی صحنه روند.
از دیگر گله های گروه های شهرستانی حاضر در جشنواره ، حضور کوتاه مدت آنها در تهران است. معمولا به لحاظ اقتصادی این امکان وجود ندارد که تمام گروه های شهرستانی از روز اول تا پایان جشنواره در تهران حاضر باشند و معمولا بر اساس زمان اجرایشان در جشنواره و طبق یک جدول زمان بندی حضور پیدا می کنند و این باعث می شود تا برخی از گروه ها نتوانند از نمایش های مختلف حاضر در جشنواره دیدن نمایند و در جریان تجربیات دیگران قرار گیرند که این مسئله معمولا باعث نارضایتی این گروه هاست.
در هر صورت برگزاری جشنواره های منطقه ای علاوه بر ایجاد رقابت و جنب و جوش در میان گروه های شهرستانی راهی است که این گروه ها را به تهران می کشد و می تواند سکویی باشد برای شناخت و معرفی هنرمندان جوان شهرستانی و حالا با طرح برگزاری برخی از بخش های جشنواره تئاتر فجر در شهرستان ها شاید بتوان علاوه بر ایجاد نشاط و بستر فرهنگی مناسب، فرصت بیشتری را برای مشارکت گروه های شهرستانی و علاقه مندان تئاتر در شهرستان ها فراهم نمود.