تثبیت جایگاه بین المللی جشنواره تئاتر فجر

جشنواره تئاتر فجر را می توان مهمترین رویداد و جشنواره تئاتری در ایران دانست که همواره مورد توجه هنرمندان کشور است. آنچه در اینجا بیشتر مورد توجه است نیازمندی های این جشنواره در بخش بین الملل است. همواره حضور گروه های خارجی در ایران با بحث ها و حاشیه هایی همراه بوده است و همان طور که شاهد اجراهایی خوب و به یادماندنی بوده ایم ، کارهای ضعیفی نیز به روی صحنه رفته است. در هر صورت همواره مخاطبان و هنرمندان تئاتر در جشنواره تئاتر فجر انتظار گروه های خوب تئاتری از دیگر کشورها را می کشند و مسئولان و مدیران جشنواره نیز سعی می کنند تا گروه های موثری را به ایران دعوت کنند تا نظر مخاطبان جلب شود ولی نباید از یاد برد که جلب نظر و رضایت همه مخاطبان کار راحتی نیست. 
چرا جشنواره تئاتر فجر را به صورت بین المللی برگزار می کنیم؟
مسلما یکی از اهداف بین الملی شدن جشنواره تئاتر فجر ، تبادل تجربه ، ارتباط گروه های تئاتری ایران با گروه های خارجی و آشنایی بیشتر مخاطبان و هنرمندان با اجرا ها و گروه های تئاتری در آن سوی مرزها است. در سال های اولیه که این جشنواره بین المللی شد ، ارتباطات به شکل امروز وجود نداشت و دسترسی به اجراهای خارجی کمی مشکل به نظر می رسید. در آن زمان جشنواره تئاتر فجر بهترین بهانه بود تا خانواده تئاتر شاهد اجراهایی از دیگر کشورها باشد و گروه های تئاتری نیز این فرصت را پیدا کنند تا بتوانند با هنرمندانی از کشورهای دیگر ارتباط بگیرند. آن زمان شاید دیدن هر اجرایی از آن سوی مرزها می توانست جذاب باشد ولی به سرعت مشخص شد که این جذابیت دیگر به تنهایی کافی نیست و خانواده تئاتر ایران منتظر دیدن کارهای خوب بود. انتظاری که همواره نیز وجود دارد. در حال حاضر هر ساله گروه های مختلفی از ایران در جشنواره های بین المللی در کشورهای دیگر حاظر می شوند ، کارهای مشترک تولید می شود و هنرمندان تئاتر به کشورهای مختلف سفر می کنند. دنیای اینترنت اطلاعات زیادی را در اختیار ما قرار می دهد و سطح آگاهی و شناخت ما نسبت به سال های گذشته بسیار بالاتر است. همه این ارتباطات باعث می شود تا سطح توقع ما از گروه های خارجی نیز بالاتر رود . پس مسلما اولین انتظار در بخش بین الملل کیفیت قابل قبول آثار خارجی است. آثاری که چیزی برای عرضه کردن داشته باشند و به تجربیات ما بیافزایند. 
برگزاری یک جشنواره بین المللی کار ساده ای است؟
با مرور آنچه گفته شد به نظر می آید اولین و مهمترین انتظار در بخش بین المللی کیفیت آثار است ولی حال باید پرسید آیا برگزاری یک جشنواره بین المللی کار ساده است؟ مسلما مجموعه ای از شرایط باعث حضور و یا عدم حضور یگ گروه در جشنواره می شود. مدیران و مسئولان جشنواره بیش از هر شخص دیگری دوست دارند تا بهترین ها را به ایران بیاورند . آوردن اثری فاخر و ارزشمند برای مسئولان جشنواره نیز لذت بخش خواهد بود و باعث می شود تا خاطره ای خوب را در کارنامه خود به ثبت برسانند ولی اگر گاهی شاهد آن هستیم که انتظارات مخاطبان بر آورده نمی شود آیا همه مشکل به مدیران جشنواره بر می گردد ؟
خوشبختانه با ثبت جشنواره تئاتر فجر در فهرست جشنواره های بین المللی تئاتر و استمرار سال ها برگزاری آن باعث شده تا بسیاری از گروه ها از برگزاری این جشنواره و زمان برگزاری آن مطلع باشند و خودشان برای حضور در این جشنواره اعلام آمادگی کنند ولی این مسئله به تنهایی کافی نیست. باید دید آیا امکانات و شرایط برگزاری ما نیز در حد یک جشنواره بین المللی است؟ متاسفانه برخی از سالن های ما از لحاظ امکانات جوابگوی گروه های ایران نیز نیست و همین مسئله باعث می شود تا برخی از گروه های خارجی برای حضور در ایران نیازمند آوردن تجهیزات باشند که مشکلاتی را ایجاد میکند. در واقع وقتی از یک رویداد بین المللی صحبت می کنیم مجموعه ای از امکانات و شرایط مورد نظر است که باعث می شود این رویداد فرهنگی و هنری از سطح ملی فراتر رود. همان طور که در عرصه ورزش وقتی کشوری تمایل خود را برای برگزاری یک رویداد بین المللی اعلام می کند باید امکانات و ملزوماتی بیش از سطح ملی داشته باشد ، باید توجه داشته باشیم که در عرصه فرهنگی و هنری نیز استانداردها در یک سطح بین المللی با یک جشنواره استانی یا کشوری متفاوت است و باید تلاش کرد تا جشنواره تئاتر فجر از هر لحاظ ( کیفیت ، نوع برگزاری ، امکانات و... ) نسبت به جشنواره های دیگر تئاتری در ایران فراتر رود.
به غیر از مسئله کیفیت که همواره مورد توجه است موارد دیگری نیز وجود دارد که در حضور یا عدم حضور گروه های خارجی در ایران نقش دارد. مواردی از قبیل: هماهنگی اثر از لحاظ موضوع و محتوا با ارزش های جامعه ، قابلیت تطبیق فرهنگی از لحاظ شکل اجرا با شرایط فرهنگی ایران ، عدم داشتن تعهد قبلی گروه در تقویم پیشنهادی جشنواره ، میزان درخواست های مالی گروه ، امکانات فنی گروه و... آنچه اشاره شد تنها برخی ازدلایلی است که باعث حضور و یا عدم حضور یک گروه در ایران می شود و باید پذیرفت پروسه حضور گروهای خارجی در جشنواره اتفاق ساده ای نیست. 
به نظر می رسد اگر مسئولان برگزاری جشنواره تمرکز خود را بر افزایش امکانات و کیفیت آثار متمرکز کنند و جای حضور گروه های متعدد خارجی ما فقط شاهد چند گروه با کیفیت و ارزشمند باشیم و این امکان فراهم شود تا این گروه ها تعداد اجراهای بیشتری را در جشنواره داشته باشند ، مخاطبان رضایت بیشتری داشته باشند. 
برگزاری مسابقه بین الملل
چند دوره ای می شود که شاهد برگزاری بخش مسابقه بین الملل در جشنواره تئاتر فجر هستیم. مسلما این عنوان به تنهایی بسیار مورد توجه خواهد بود و حضور در یک مسابقه بین المللی همواره جذابیت های خود را دارد ، گروه های خارجی نیز از شرکت در چنین رقابتی استقبال می کنند و می تواند در تثبیت جایگاه بین المللی جشنواره تئاتر فجر نیز موثر باشد ولی باید دید این ظاهر بیرونی از درون چه شکلی دارد؟ می دانیم که نمایش های ایرانی در یک پروسه چند ماهه برای جشنواره آماده می شوند و اکثرا ( به جزء آثار بخش مرور) اولین اجرایشان ، همان اجرای جشنواره است و بارها از شتابزدگی اجراهای جشنواره ای سخن گفته ایم در حالی که گروه های خارجی هیچ یک به قصد حضور در جشنواره تئاتر فجر اثری را تولید نمی کنند و در واقع بعد از داشتن اجراهای متعدد به ایران می آیند ، حال باید پرسید آیا این رقابت برابر و عادلانه است؟ مسلما قضاوت در چنین شرایطی کار ساده ای نیست و به داوری لطمه می زند از طرفی مبلغ جایزه نقدی نیز آنچنان وسوسه کنده نیست چرا که معمولا در مسابقات بین المللی میزان جایزه نقدی حائز اهمیت است و همواره به عنوان یک انگیزه برای گروه ها مطرح است. با توجه به آنچه گفته شد به نظر می رسد لازم است تا در برگزاری بخش مسابقه بین الملل نیز تامل و دقت بیشتری صورت گیرد تا این بخش به شکل مطلوب تر و موثری برگزار شود.