بازار مکاره ای پر از شعار

تهرانم را دوست دارم نوشته و کارگردانی احسان یوسفی نسب، یکی از اجراهای محیطی این دوره از جشنواره تئاتر فجر است که به مدت سه روز در محوطه مجموعه تئاتر شهر اجرا می شود. نمایش داستان مشخصی ندارد. در ابتدا سیاهی در قالب نقال به میدان آمده و بازیگران را به صحنه دعوت می کند و نوبت به نوبت چندین و چند نمایشنامه معروف خارجی، هرکدام در مدت کمتر از پنج دقیقه با یکی از صحنه های معروفشان برای مخاطب اجرا شده و در پایان هر صحنه، نقال- راوی، داستان اصلی نمایشنامه مذکور را برای مخاطب توضیح می دهد. نمایش ها به ترتیب: شاه لیر، مکبث، تاجر ونیزی و هملت هستند و در میانه آنها نیز در صحنه ای یک سرباز ایرانی با لباس مرسوم سربازان جنگ ایران و عراق به همراه یک سرباز تعزیه از لشگر اولیا به میدان آمده و اعلام می کنند که اگر برای خدا بجنگی، همواره پیروزی و با به صحنه آوردن بازیگری در لباس آتشنشان از تماشاگران می خواهند که یک دقیقه به احترام شهیدان آتشنشان سکوت کنند. در خاتمه اجراها نقال- راوی دوباره به میدان آمده و از مردم می خواهد که یکی یکی برای بازی در نقش هایی که دیده اند، داوطلب شده و بعدتر با کمک بازیگر نقشی که برای آن اعلام آمادگی کرده اند، آموزش کوتاهی دیده و نمایش ها را خودشان اجرا کنند. در طول اجرا تصویر خطی بازیگران به مدد نور به روی دیوار تئاتر شهر بازتاب یافته و مخاطب، انیمیشنی خطی را نیز روی دیوار می بیند.

تهرانم را دوست دارم، نه داستان و محتوای مشخصی دارد و نه در حوزه اجرا موفق است. صحنه های کوتاه نمایشنامه های معروف، به ابتدایی ترین شکل ممکن، با دیالوگ هایی شعاری و بازی های تصنعی و حرکات اغراق شده، چنان بی معنا و شعار گونه پشت هم ردیف می شوند که تئاترهای مدرسه ای  دهه های شصت و هفتادی را که در دهه فجر به کمک دانش آموزان و با حداقل امکانات در نمازخانه ها اجرا می شدند، به خاطر می آورد. سیاه نمایش، نه نقالی می داند و نه شیوه سخنوری و اطوار سیاه. او حتی در کلام و نقش نیز، سیاه نمایش ایرانی نیست و جز رنگ سیاهی که برصورتش زده اند، هیچ تناسب دیگری با سیاه ندارد. دیالوگ هایی که به زبان می آیند، شعاری و پند و اندرز گونه هستند و بارها و بارها می شنویم که : این است پایان گستاخی یا قدرت طلبی و یا هرصفت مذمومی که نمایش قصد تقبیح آن را دارد. لباس های بازیگران شلخته، بی تناسب، ناهماهنگ و سرهم بندی شده است و چون کلیت نمایش بازهم یادآورهمان پوشش های اجراهای مدرسه ای است که دانش آموزانی عادی بدون آموزش هنر و داعیه و دانش تخصصی تئاتر، تنها به جهت سرگرمی و تفریح از اندک امکانات موجود زمان خود، می ساختند و می پوشیدند. تصویر نوری اجرا نیز که بر دیوار تئاتر شهر حرکت می کند، هرچند از فاصله دور جلب توجه کرده و در تبلیغات نمایش می تواند باعث به کار بردن ترکیب «پرفورمنس چندرسانه ای» برای اجرا شود، اما عملن نه زیباشناسی خاصی دارد و نه می توان از تماشای آن به داستان یا حتی مفهومی داستانی دست یافت. چرا که برای داشتن زیباشناسی بصری در چنین تصاویری، حرکت بدن بازیگران و میزانسن های آنان می بایست کاملن دقیق طراحی و هماهنگ شده باشند تا جلوه های بصری ویژه و جذابی بر پرده ساخته شود که اجرا فاقد چنین امکانی است. شاید تنها نقاط قابل توجه این اجرا را بتوان در دو چیز خلاصه کرد. اولی راوی-زن نمایش است که سربند و لباسی شبه ایلخانی به تن دارد و البته منطق پوششش برای مخاطب مشخص نمی شود. او در بیان و بازی از باقی بازیگران یک سر و گردن بهتر است و شاید تنها کسی است که در این اجرا بتوان بازیگرش نامید و دیگری تعامل پایانی اجرا با مخاطب است که البته به علت پرتعداد بودن بازیگران نمایش و به تبع آن مردمی که به صحنه می آیند، رشته کار از دست می رود و تعامل نیز بیش از آنکه موفق باشد، شلوغ و سرگشته می شود. تهرانم را دوست دارم، بازار مکاره عجیب و پر سر و صدایی است که هرچیزی در آن پیدا می شود الا تهران که تا پایان نیز معلوم نمی شود، چرا بر عنوان اجرا نقش بسته است.