راهکارهای تئاتر ایران برای دوری از تمرکزگرایی

به گزارش روابط عمومی سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، پنل «مناسبات اقتصادی تئاتر ایران» با حضور جلال تجنگی، بهزاد آقاجمالی و جهانشیر یاراحمدی جمعه ششم دی در سالن اجتماعات هتل باباطاهر برگزار شد.

در ابتدای این نشست جلال تجنگی از وجود دو تفکر تمرکززدایی و تمرکزگرایی در تئاتر ایران و تاثیرات اقتصادی که بر این حوزه دارد گفت.

وی بیان کرد: به نظرم مرکززدایی یا مرکزگرایی به انتخاب افراد بستگی دارد، ما برای بررسی این دو مقوله باید تاثیرات هر کدام را براساس پیشینه تاریخی که دارند بررسی کنیم.

همچنین بهزاد آقاجمالی، درباره این موضوع، گفت: اشتراک و تفاهمی میان تمامی دولت‌ها و حکومت‌ها وجود دارد و آن هم مرکزگرایی است، امروزه مرکزگرایی به معنای گذشته نیست اما متاسفانه سیاه چاله تهران در ایران عملا همه چیز را می‌بلعد و این مسئله باعث تضعیف شهرستان‌ها و استان‌های دیگر می‌شود. ما آنچه در تهران این روزها می‌بینیم همان مصداق فیلم «حاجی آقا اکتور سینما» است.

جهانشیر یاراحمدی، دیگر سخنران این پنل بود که درباره تاثیرات متقابل پایتخت و استان‌ها بر یکدیگر، توضیح داد: من معتقدم که موضوعات مدرن و نو تنها به پایتخت محدود نمی‌شود، الان دوره‌ای است که اندیشه‌های تازه از روستاها و شهرهای کوچک به پایتخت تحمیل می‌شود و چه بسا در آینده نه چندان دور پایتخت را ببلعد.

وی افزود: این مسئله ضلع های مختلفی دارد، از جمله هنرمندان، مدیران و مسئولان. من حدود 24 سال پیش مانند بسیاری از جوانان فکر می‌کردم باید اثرم را در پایتخت به نمایش بگذارم اما در این مقطع از زندگی معتقدم اگر نمایشم را در شهر خودم روی صحنه ببرم اثرگذارتر است. به عنوان نمونه همواره این سوال را در ذهن دارم که چرا جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی در تهران برگزار می‌شود؟ چه نسبتی بین تهران و نمایش‌های آیینی و سنتی برقرار است؟

این هنرمند تاکید کرد: سیاست‌گذاران هنری کشور سال‌ها پیش ریل گذاری ای انجام دادند که امروز نتیجه آن را می‌بینیم، تمرکزگرایی مهم‌ترین مانع برای توسعه است، متاسفانه تمرکززدایی در چهار دهه گذشته تنها در حد یک حرف و شعار باقی مانده و هیچگاه عملی نشده است. همه ما در استان‌ها علاقه‌مند هستیم تا برای حضور در جشنواره بین المللی تئاتر فجر اثر تولید کنیم اما واقعا چرا باید چنین تفکری داشته باشیم؟ تمرکززدایی مهم‌ترین قدم برای توسعه هر نقطه جغرافیایی است، اگر به واقع به فکر توسعه فرهنگ و هنر هستیم، تمرکززدایی باید حتما عملی شود.

در ادامه این پنل، آقاجمالی با تاکید بر اینکه مرکزگرایی به اقتصاد تئاتر پیوند خورده است، گفت: اقتصادی که مرکزگرایی با آن پیوند دارد به دولت وابسته است. واکنش‌ها نشان می‌دهد ما از این رویکرد رضایت نداریم و به نظرم حمایت سیستماتیک دولت نیازمند تغییر است.

یاراحمدی هم اضافه کرد: من معتقدم نباید پایتخت را یک سمت قرار داد و سایر استان‌ها را در سمت دیگر، هر استان برای خود شرایط و هویت مستقل و متفاوتی دارد که باید به تفکیک بررسی شود.

همچنین تجنگی با تاکید بر اینکه برای همه حق قائل شدن به منفعت جمعی ختم می‌شود، توضیح داد: ما باید بدانیم چه ظرفیت‌هایی داریم و چطور می‌توانیم آن‌ها را هم افزا کنیم؟ متاسفانه یکی اتفاقاتی که رخ می‌دهد هدر دادن منابع است. یک کارگردان اثری را برای نمایش آماده می‌کند، بیش از 70 درصد بودجه‌اش صرف هزینه عوامل می‌شود و در نهایت این نمایش را 10 شب اجرا می‌کند و تمام؛ به تاریخ می‌پیوندد. چرا؟ ما باید فکر کنیم چطور نمایشی طراحی کنیم که چند سال امکان نمایش داشته باشد و بتوانیم از آن بهره اقتصادی ببریم.

در بخش پایانی این نشست، آقاجمالی با اشاره به اینکه برای دوری از تمرکزگرایی چه باید کرد، توضیح داد: رسالت اصلی اهالی تئاتر با ایثار همراه است، واقعیت این است که میانگین رفتاری و فرهنگی جامعه به ما به عنوان انسان‌های عاقل نگاه نمی‌کند و در چنین شرایطی اینکه ما تئاتری از بکت کار کنیم و با استقبال رو به روشود، فکر درستی نیست. من به عنوان کسی که شناخت خیلی ملموسی از تئاتر استان‌ها ندارم، به تاریخچه تمرکزگرایی و تمرکززدایی در جهان نگاه کردم و به این نتیجه رسیدم که چند کار باید کرد: اول اینکه واقع‌بینی به تئاتر والا داشته باشیم، همچنین از آیین‌های نمایشی بومی خود استفاده کنیم، دوم اینکه حلقه فکری و پژوهشی، نشریات و... در گروه‌های تئاتری خود ایجاد کنیم، سوم به برگزاری جشنواره‌های تئاتری مستقل از فجر بپردازیم، چهارم به فکر تاسیس اصناف تئاتر از سمت هنرمندان باشیم، پنجم هم به‌ضرورت ایجاد دپارتمان های تئاتری در دانشگاه های استان‌ها توجه کنیم.

یاراحمدی هم با تاکید بر اینکه ذهنیت خود را نسبت به جشنواره فجر باید تغییر دهیم، بیان کرد: باید ذهنیتی را که  نسبت به فجر داریم تغییر دهیم، دوم طرح تبادل با استان‌های همجوار را راه بیندازیم تا بتوانیم تئاتر را گسترش دهیم و تئاترهای متناسب با اقلیم خود را پرورش داده و معرفی کنیم.

چهارمین همایش برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استان‌های کشور تا ۱۰ دی ماه در مجموعه تئاتر شهر و هتل باباطاهر در حال برگزاری است.

سی و هشتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر به دبیری نادر برهانی مرند ۱۰ تا ۲۰ بهمن ماه امسال برگزار خواهد شد.