در مهر مرور شد؛
مرور دهه چهارم «تئاتر فجر»/ از توجه به هویت ملی تا تغییر دبیران
در هفت دوره پایانی جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر که از سال ۹۱ تا ۹۷ را در بر می‌گیرد، شاهد تکامل و ثبات بیشتری نسبت به دهه‌های گذشته بودیم.
جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر پنجشنبه ۱۰ بهمن ماه در حالی آغاز به کار می‌کند که در چهارمین دهه از حیات خود علاوه بر رسیدن به پختگی و بلوغ و تعدد بخش‌های مختلف، توانسته است بخش خصوصی را نیز با خود همگام کند. تاسیس و راه اندازی تماشاخانه‌های خصوصی و ایجاد امکان روی صحنه رفتن نمایش‌هایی که با وجود تعداد محدود سالن‌های تئاتر امکان ارائه نمی یافتند، از امکاناتی بود که همزمان با دهه چهارم فعالیت‌های جشنواره آغاز و به تدریج گسترش یافت. این نتیجه مورد توجه این رویداد نیز قرار گرفت و جشنواره تئاتر فجر بخشی را به حضور تماشاخانه‌های خصوصی در بخشی از جشنواره با عنوان «به علاوه تئاتر فجر» اختصاص داد.
در آستانه برپایی سی و هشتمین دوره از جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر و در ادامه روال مرور دهه‌های مختلف این جشنواره، به چهارمین دهه از برگزاری جشنواره یعنی دوره سی و یکم تا سی و هفتم می‌پردازیم که از سال ۹۱ تا ۹۷ در تهران برگزار شد. در طول این هفت سال شاهد دبیری زنده یاد سعید کشن فلاح، اسماعیل عالی زاد(و قادر آشنا)، اردشیر صالح پور، سعید اسدی، فرهاد مهندس پور و نادر برهانی مرند بوده ایم.
در بخش پایانی این گزارش به مرور دوره‌های ۳۰ تا ۳۷ این رویداد به شرح زیر می‌پردازیم.
گام سی و یکم: افزوده شدن بخش مناطق به جشنواره
سی و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به دبیری سعید کشن‌فلاح در تاریخ ۲۶ تا ۱۲ بهمن ماه سال ۹۱ برگزار شد. مجموعه تئاتر شهر، تالار وحدت، تماشاخانه سنگلج، تالار هنر، خانه نمایش، تماشاخانه ایرانشهر، سالن استاد سمندریان، خانه هنرمندان سالن استاد انتظامی، تماشاخانه مهر حوزه هنری، تالار حافظ، تماشاخانه آو، باغ هنر و باغ موزه قصر تماشاخانه‌ها و تالارهایی بودند که از دوره سی و یکم این رویداد میزبانی کردند.
در این دوره از جشنواره علاوه بر بخش تئاتر بین‌الملل و تئاتر ایران، بخش مناطق هم به جشنواره تئاتر فجر افزوده شد.
همچنین حذف بخش بازار ایران از جشنواره تئاتر فجر از جمله اتفاقات سی و یکمین دوره این رویداد بود.
تئاتر ایران، تئاتر بین‌الملل، تجربه‌های نو، تئاتر مناطق، نگاه تازه، تئاتر خیابانی، بخش ویژه، مسابقه نمایشنامه‌نویسی، مسابقه و نمایشگاه عکس و پوستر و ۲ بخش نگاه تازه و بخش مسابقه نمایشنامه‌نویسی از بخش‌های مختلف جشنواره بودند.
بزرگداشت محمود استاد محمد، ثریا شیرازی و بهروز بقایی از دیگر برنامه‌های این دوره جشنواره بود.
گام سی و دوم: بازگشت بازار تئاتر به جشنواره و تغییر دبیر
سی و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از ۲۴ دی تا ۱۲ بهمن ماه سال ۹۲ به دبیری اسماعیلی عالی زاد در تهران، گلستان، البرز، لرستان، خراسان رضوی، خوزستان، منطقه آزاد کیش و اروند همزمان با هفته وحدت و ایام دهه فجر برگزار شد.
جشنواره سی و دوم با دبیری اسماعیل عالی زاد کار خود را آغاز کرد و سپس این مسئولیت به قادر آشنا مدیر کل هنرهای نمایشی وقت سپرده شد.
آرمین فراهانی و عطیه اسدی‌ها طراحی پوستر این دوره جشنواره را برعهده داشتند.
نمایش‌های صحنه‌ای در این دوره از جشنواره تئاتر فجر در ۲ بخش مرور و تولیدات جدید روی صحنه رفتند. همچنین بخش نگاه نو با عنوان تئاتر نسل نو پذیرای آثار مخاطبان بود.
چهارمین بازار تئاتر ایران در سی و دومین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با حضور ۱۰ گروه تئاتری از ایران برگزار شد.
بخش «چشم‌انداز تئاتر ایران» شامل ۱۳ اثر نمایشی، بخش «مرور» با ۱۸ اثر، بخش «نسل نو» با نمایش ۱۲ اثر میزبان علاقه‌مندان به هنر تئاتر در این جشنواره بودند، همچنین نمایشگاه مسابقه عکس‌های تئاتر با ۴۵ عکس از ۴۱ عکاس در نمایشگاه عرضه شد و در بخش بین‌الملل نیز ۱۵ نمایش از ۱۱ کشور پذیرفته شده و در جشنواره حضور داشتند.
اختتامیه این رویداد نیز در تالار وحدت برگزار شد.
گام سی و سوم: جشنواره ای بر مبنای هویت شرقی
سی و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از یکم تا ۱۲ بهمن ۹۳ به دبیری ارشیر صالح پور برگزار شد. در این سال رویکرد جشنواره براساس محور ایرانی، فرهنگی، هویت شرقی و تئاتر ملل مسلمان استوار بود و بخش بین‌الملل جشنواره با حضور گروه‌های نمایشی مسلمان از ۱۷ کشور برگزار شد.
در این دوره از جشنواره گلبرگ ابوترابیان، شهرام کرمی و علی‌ظفر قهرمانی‌نژاد بخش مسابقه تئاتر خیابانی را داوری کردند. همچنین در این دوره هیات داوران در بخش مسابقه تئاتر صحنه ای خسرو شهراز و توماج دانش بهزادی را به عنوان بهترین بازیگران این دوره انتخاب کرد. مراسم اختتامیه این دوره از جشنواره فجر ۱۲ بهمن در تالار وحدت برگزار شد.
گام سی و چهارم: آغاز حضور تماشاخانه‌های خصوصی در تئاتر فجر
سی و چهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به دبیری سعید اسدی از ۱۵ دی تا ۱۲ بهمن ۹۴ در تهران برگزار خواهد شد.
در این دوره از جشنواره هفت استان البرز، یزد، گلستان، خراسان رضوی، بوشهر، فارس و آذربایجان شرقی علاوه بر تهران از نمایش‌ها و مخاطبان این رویداد هنرهای نمایشی میزبانی کردند.
مراسم افتتاحیه این دوره از جشنواره به دلیل پنجاهمین سالگرد تاسیس تماشاخانه سنگلج، با حضور هنرمندان در این سالن برگزار و برخی از بخش‌های جوایز نیز در این آیین اعلام و اهدا شد
همزمان با آغاز به کار و رونق گرفتن فعالیت تماشاخانه‌های خصوصی، ۶ تماشاخانه در این بخش با رپرتواری از فعالیت‌های خود در جشنواره حاضر شدند.
مجموعه تئاترشهر به عنوان کاخ جشنواره فعالیت کرد. همچنین عباس محبوب طراحی پوستر دوره سی و چهارم جشنواره را برعهده داشت.
رویکرد جشنواره برای بخش بین‌الملل، معرفی تئاتر کشورها بوده که برای این مهم، هفته تئاتر لهستان کمی قبل تر از زمان جشنواره برگزار شد.
گام سی و پنجم: پاسداشتی برای شهدای پلاسکو
سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به دبیری سعید اسدی از ۱ الی ۱۲ بهمن ماه در تهران برگزار شد.کتاب سی و پنجمین دوره جشنواره به مدیرمسئولی سعید اسدی و سردبیری سعید هاشمی پور منتشر شد. طرح جلد کاتالوگ جشنواره بیست و سوم نیز با بهره گیری از پوستر جشنواره به طراحی عباس محبوب ارائه شده است.
در این دوره ۲۱۹ اثر درخواست کننده برای حضور در این دوره از جشنواره متقاضی شدند که در نهایت بخش مرور تئاتر ایران با ۴۰ اثر برگزار شد. این دوره همچنین در بخش‌های تخصصی «نسل نو تئاتر ایران» و «مرور تئاتر ایران» با آثار مختلفی از سراسر کشور اجرا شد. بخش رقابتی این دوره از جشنواره نیز شامل «مسابقه تئاتر بین‌الملل» و «مسابقه تئاتر جوانان» بود که از جمله بخش‌های مهم این رویداد به حساب می‌آمد.
این دوره از جشنواره مصادف با حادثه ساختمان پلاسکو شده بود به همین دلیل پاسداشت جانباختگان در مراسم اختتامیه جشنواره و با حضور خانواده‌های شهدای این حادثه برگزار شد.
یکی از بخش‌های ویژه مراسم اختتامیه جشنواره سی و پنجم تئاتر فجر، تجلیل از علی رفیعی کارگردان مطرح و تأثیرگذار تئاتر ایران بود که با حضور محمود کلاری، رضا کیانیان و حسین پاکدل انجام شد.
گام سی و ششم: جشن گفتگوی تئاتر ایران
سی و ششمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با شعار «جشن گفتگوی تئاتر ایران» از ۲۸ دی الی ۸ بهمن در تهران برگزار شد. این دوره از جشنواره که به دبیری فرهاد مهندس پور برگزار شد و ۹ بهمن ماه با تجلیل از احمد دامود، هوشنگ آزادی‌ور و جمشید خانیان در تالار وحدت به کار خود خاتمه داد.
جشنواره سی و ششم شامل بخش‌های مرور تئاتر ایران، تئاتر ملل، مهمان، خارج از صحنه (به علاوه فجر)، مسابقه تئاتر ایران، مسابقه تئاتر بین‌الملل، پوستر و هویت بصری و مسابقه عکس و جایزه ادبیات نمایشی بوده است. در این دوره علاوه بر تهران استان‌های لرستان، مرکزی، یزد، بوشهر، خوزستان و چهارمحال و بختیاری، میزبان جشنواره‌های تئاتر فجر ولایتی بودند که طی دی ماه تعدادی از آثار جشنواره تئاتر فجر را میزبانی کردند.
در این دوره بر خلاف سنوات گذشته از ۶ پوستر استفاده شد. این پوسترها توسط رضا فیلی زاده و بر اساس ایموجی‌های فضای مجازی طراحی شده بود که حاشیه‌ها و نظرات مثبت و منفی نیز در پی داشت.
در این دوره ۱۶۷ اثر در بخش مسابقه تئاتر متقاضی حضور بودند که در نهایت ۲۰ اثر برای اجرا در جشنواره انتخاب شدند. در این دوره از جشنواره در مجموع ۱۴۷ اثر نمایشی از ایران و دیگر کشورها شرکت کردند.
گام سی و هفتم: جشن چهل سالگی انقلاب در تئاتر فجر
سی و هفتمین دوره از جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به دبیری نادر برهانی مرند از تاریخ ۲۲ بهمن الی ۴ اسفند در تهران برگزار شد. در این دوره طراح پوسترهای جشنواره بر عهده سعید رضوانی بوده است. همچنین به مناسبت تقارن چهل سالگی انقلاب اسلامی با این دوره از جشنواره بخشی با این محوریت به جشنواره اضافه شد.
در این دوره از جشنواره ۱۵۵ اثر نمایشی شامل ۱۳ اثر خارجی و ۱۴۲ نمایش ایرانی شرکت داشته اند. ۸۸ اثر صحنه‌ای، ۲۶ نمایش خیابانی، ۱۸ نمایش در بخش دیگرگونه‌ها و ۱۰ اثر رادیویی در این رویداد حضور داشتند. از ۱۴۲ اثر داخلی جشنواره، ۶۵ نمایش از استان‌ها شرکت کرده بودند.
جشنواره سی وهفتم شنبه ۴ اسفند در تالار وحدت به کار خود پایان داد. ۳۸ سالن تئاتر در شهر تهران به همراه فضای بیرونی مجموعه تئاتر شهر، خانه هنرمندان ایران و ایوان انتظار ایستگاه متروی میدان ولیعصر (عج) میزبان آثار سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بودند.
همچنین تماشاخانه‌های خصوصی مکتب تهران، تئاتر مستقل، دا، سه نقطه، عمارت نوفل لوشاتو، ایران تماشا، دیوار چهارم، شانو، همای سعادت و مان پذیرای آثار بخش به علاوه فجر بودند.
اختتامیه این دوره از جشنواره در تاریخ ۴ اسفند در تالار وحدت تهران برگزار شد.
سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از امروز پنجشنبه ۱۰ بهمن ماه آغاز و تا ۲۱ بهمن با برگزاری مراسم اختتامیه ادامه خواهد داشت.
