شفیعی به فارس گفت؛
«سرباز»، 3 فراز از زندگی سردار آسمانی است
امیرحسین شفیعی، کارگردان و نویسنده تئاتر و دبیرهمایش ملی سردار آسمانی عنوان کرد: نمایش «سرباز» سه فراز از زندگی سردار شهید سلیمانی از دفاع مقدس و تشکیل لشکر ثارالله تا جنگ سی و سه روزه لبنان و مبارزه با پدیده داعش را بدون کلام دربر دارد.
جشنواره تئاتر فجر در ایستگاه سی و هشتم امسال شاهد اجراهایی در زمینه دفاع مقدس و جنگ و همینطور به مناسبت شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی در بخش خیابانی است. در این دوره چند نمایش خیابانی با عناوین «سرباز»، «سردار پرچمدار»، «همنفس» و ...در ایستگاه‌های مترو میدان ولیعصر، چهارراه ولیعصر(عج)، محوطه تئاتر شهر و خانه هنرمندان اجرا می‌شود.
یکی از این نمایش‌ها، نمایش «سردار» است که به نویسندگی امیرحسین شفیعی و کارگردانی پژمان شاهوردی براساس مستندات و روایت‌های موجود از سه فراز مهم زندگی سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، تولید شده است و قرار است از نوزدهم بهمن ماه نیز به اجرای خیابانی برسد.
امیرحسین شفیعی، نویسنده این نمایش و نویسنده و کارگردان‌های نمایش‌های خیابانی زیادی از جمله نامیرا است که سال‌های قبل در جشنواره‌های بزرگ کشور چون فجر اجرا شده است. «سرباز» به عنوان حاصل کار مشترک اداره‌کل هنرهای نمایشی و انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس، نمایشی بی‌کلام است و نویسنده و کارگردانش کوشیده‌اند با خلق تصاویر خلاق، مفاهیم را در مدت زمان ۲۵ دقیقه به مخاطب منتقل کنند.
درباره این نمایش و فعالیت‌های امیرحسین شفیعی به عنوان دبیر همایش تئاتر ملی سردار آسمانی با او به گفت‌وگو نشستیم:
*لطفا درباره نمایش «سرباز» توضیح دهید، ایده اولیه از کجا به ذهنتان رسید؟
-نمایش خیابانی براساس ایده شکل می‌گیرد. از آنجایی که من چندین سال پیگیر جریانات مقاومت در منطقه بودم، به ویژه شرایط و فعالیت‌های سردار سلیمانی، آمادگی ذهنی نسبت به شخصیت، مسائل مربوط به سردار سلیمانی و روحیه کاریزماتیک ایشان داشتم و همیشه برایم دوست داشتنی بود. زمانی که ایشان به شهادت رسیدند مدام به این فکر می‌کردم که چه کاری را باید انجام دهم که ادای دینی به ایشان کرده باشم.
سال قبل که نمایش «نامیرا» را درباره پدیده داعش و شهدای مدافع حرم و امنیت پایدار در منطقه اجرا کردم ، صحنه‌هایی در این کار داشتم که درباره سردار سلیمانی بود، منتها خودم احساس کردم که این صحنه‌ها را باید حذف کنم و در کار اجرا نکردم چرا که خود در این مدت که شخصیت ایشان را شناختم و درباره‌شان تحقیق می‌کردم متوجه شدم خود سردار به دیده شدن و شناخته شدن در رسانه‌ها و فیلم و تئاتر و سایر آثار علاقه‌مند نیستند.
چند روز پیش نامهای برای اولین بار منتشر شد که یکی از مسئولین سپاه می‌خواستند مستندی از ایشان بسازند اما سردار مانع شده بودند و گفته بودند که دعا کنید من شهید شوم بعد هر اثری که می‌خواهید تولید کنید. بهرحال اگر قرار باشد ما نقش مدافعین حرم و امنیت منطقه را نشان دهیم ناخودآگاه دستاورد سردار سلیمانی را نشان دادیم به همین دلیل دوست داشتم با توجه به اینکه ایشان الان شهید شدند نمایشی را خودم تولید کنم اما دبیری و مسئولیت همایش ملی تئاتر سردار آسمانی این توفیق را سلب کرد که خودم کار مستقیم تولید کنم.
*چه حمایت‌هایی برای این پروژه داشتید؟
-جرقه اولیه تولید این کار توسط دو شخص به نامهای شهرام کرمی مدیرکل هنرهای نمیشی و حمید نیلی مدیرعامل انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس زده شد آنها از من خواستند که نمایشی آماده کنم اما خودم فرصت نکردم کار جدید تولید کنم، نمایش سرباز را ما به دلیل اینکه فرصت اندکی داشتیم از پتانسیل دو گروه استفاده کردیم؛ یعنی کارگاه تئاتر ایران که گروه خود ما است و گروه شهرآشوب از بروجرد که پژمان شاهوردی فعال است این دو گروه به دلیل فرمت اجرایی که در آثارشان دارند نزدیک به هم هستند و شاید بهتر می‌توانستند کنار هم کار کنند، اینطور شد که مراحل ایده و طرح و پشتیبانی و تهیه کنندگی را ما برعهده گرفتیم و مسئله کارگردانی را آنها برعهده گرفتند تا به اجرا برسیم.
من چون دقت و خلاقیت پژمان شاهوردی را در آثار قبلی‌اش دیده بودم به این نتیجه رسیدیم که او کارگردانی کند.
*درباره بخش های مختلف و محتوای نمایشنامه توضیح دهید که چه لایه‌هایی از زندگی شغلی و خانوادگی سردار را دربر دارد؟
-سرباز سه مرحله و فراز از زندگی پر فراز و نشیب زندگی سردار سلیمانی را به تصویر می‌کشید ویژگی این کار بدون کلام بودنش است مرحله اول دفاع مقدس و تشکیل لشگر ثارالله است ، دوم جنگ سی و سه روزه که گاها سی و چهار روزه لبنان هم می‌گویند و سپس مرحله سوم مبارزه با پدیده داعش و اتفاقات عراق و سوریه است.
کل این ماجرا در 24 دقیقه به تصویر کشیده می‌شود.
*ویژگی اصلی کار چیست و کاراکتر سردار سلیمانی چطور ترسیم شده است؟
-راوی اصلی خود سردار سلیمانی است یعنی کار مستند است و صدای سردار و گفت‌وگوها که خیلی هم متأسفانه کم هست را در اختیار داریم، بنابراین راوی خود سردار است ما تلاش کردیم از زندگی او با توجه به خاطرات و گفت‌وگوهایی که انجام داده ، تصویر سازی کنیم تا مخاطب بتواند به لحاظ دیداری با اثر برخورد کند.
*چرا بدون دیالوگ کار کردید؟ آیا تأثیرگذاری نمایش تصویری از دیالوگ محور بیشتر است؟
-در یک فرصت کم شاید استفاده از یک فضا و فرمتی که دیالوگ محور باشد کار راحتتری است تا اینکه بخواهیم تصویری صرف کار کنیم اما ما کار سختتر را انتخاب کردیم تا تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد.
یعنی ما این سه فراز زندگی را بدون کلام برمبنای تصویرسازی کار کردیم دو ایده هم برای این مسئله داشتیم اولا می‌خواستیم خلاقانه این اثر را اجرا کنیم وقتی به سمت تصویر و خلاقیت‌های تصویری می‌رویم ناخودآگاه مجبوریم خلاق باشیم در عین این که از شعار هم دوری خواهیم کرد چرا که کلام از دست رفته و قرار است با تصاویری که می‌سازیم مفاهیم را پوشش دهیم.
دوم بعد بین المللی این شخصیت است که ما احساس کردیم اگر این اثر را تولید می‌کنیم شاید شرایط فراهم شود در عراق و سوریه هم آن را کار کنیم در جاهایی که سردار را می‌شناسند و برای امنیت مردمشان زحمت کشیده است به همین دلیل این نمایش کاملا بدون کلام است.
*یعنی برای اجرا در دیگر کشورها هم اعلام آمادگی می‌کنید؟
-نکته دیگر وقتی شما خلاقانه و دور از شعار کار می‌کنی می‌توانی همه نوع مخاطب را جذب کار کنی، ما اگر می‌خواهیم درباره موضوعات ارزشمندی چون سردار کار می‌کنیم وظیفه من به عنوان ایده پرداز و پژمان شاهوردی به عنوان کارگردان این است که اول باید تئاتر خوبی تولید کنیم مخصوصا وقتی یک شخصیت بزرگی مثل ایشان است باید با تمام انرژی این کار را انجام دهیم اگرچه مطمئنم زمان کم شاید باعث شود ایده‌های اولیه به نتیجه نرسد.
ما کاری را با حدود نه بازیگر برای اجرا آماده کردیم. سعی کردیم نگاهمان خلاقانه و تا جایی که زمان به ما اجازه داده و هنوز هم تمرینات پیگیری می‌شود روی جزئیات کار می‌کنیم و به فرازهای مهم زندگی سردار را روایت کنیم و به تصویر بکشیم.
کاراکتر بازیگر سردار نیست اما صدا و نریشن سردار به طور مستند در کار وجود دارد در واقع راوی اصلی ما خود سردار است بهرحال ما اعتقاد داریم که شهدا زنده هستند بنابراین راوی اصلی خود ایشان هستند و ما نمایش را به تصویر کشیدیم.
هم نگاهمان این بوده که در حوزه جنگ و شخصیت سردار و جایگاه بین المللی که داشته تا جایی که می‌توانیم درست کار کنیم ضمن اینکه من علاقه داشتم این فرازها را کار کنم چون خودم دوست دارم یک کار بزرگ میدانی را با محوریت سردار سلیمانی اجرا کنم ترجیح دادم با یک کارگردان کار بلد دیگر اجرا کنیم و آن را به فجر برسانیم.
*آقای شفیعی چطور است که برای تولید یک نمایش با این زمان محدود توانستید کار کیفی تولید کنید؟
-اتفاقا من گاهی از گوشه و کنار می‌شنوم که می‌گویند به این سرعت که نمی‌شود کار خوب تولید کرد، اتفاقا اگر از وجودمان به کاری اعتقاد داشته باشیم و باور داشته باشیم این اتفاق می‌افتد ارجاع می‌دهم به نمایش «دریادلان» از زمانی که شهدای غواص در تهران تشییع شدند تا زمانی که اجرا کردیم یکی از موفقیت ترین اجراهای تئاتر خیابانی ایران در تمام این سال‌ها به گفته خیلی از کارشناسان و مخاطبان شد
ما کلا از روز تشییع تا روز اول اجرا نزدیک به سی و هشت روز فرصت داشتیم برای اینکه یک کار میدانی بزرگ در آب آماده کنیم ، ولی اتفاق خیلی خوبی افتاد به دلیل اینکه موضوع از قبل شناخت و باور داشتیم و توانستیم کار را خلق کنیم نمایش سرباز هم می‌تواند کار موفقی باشد ما در این فرصت کم این کار را تولید کردیم، امیدواریم دیگر کارگردان‌ها و هنرمندان در فرصت بیشتر آثار درخشانی را تولید کنند.
هر چه قدر در این موضوع ما کار کنیم کم خواهد بود ما جرقه را زدیم امیدواریم این شروع ادامه یابد ضمن اینکه این کار را من همینجا اعلام امادگی می‌کنم که هر جایی در ایران برنامه‌ای برای سردار سلیمانی باشد و درخواستی داشته باشیم ما کار می‌کنیم ما کار را طوری جمع کردیم که بتوانیم در همه ایران و دیگر کشورها هم در مناسبت های مختلف اجرا کنیم و حتی یک اجرای یک ساله داشته باشیم تا زمانی که سالگرد سردار فرا برسد.
*اجرای نمایش در چه تاریخی است؟
-اجرا از نوزدهم در قالب جشنواره تئاتر فجر آغاز می‌شود و بعد هم در قالب همایش سردار آسمانی کار تا بیست و سوم که در تهران هستیم هر کجای تهران تماس بگیرند ما آنجا حاضر می‌شویم بدون اینکه هیچ چشمدات مالی هم داشته باشیم.
نمایش به شکل ایده پردازی و کارگردانی شده که بتواند با اقشار مختلف جامعه ارتباط برقرار کند یعنی یک آدم معمولی هم بتواند نمایش را بفهمد و هم یک فرهیخته با خلاقیت‌های بصری و تصویرسازی‌ها ارتباط برقرار کند بنابراین رده بندی سنی هم ما طوری کار را طراحی کردیم که بچه‌ها و میانسالان و سالمندان هم با آن ارتباط برقرار کنند، یعنی تمام تلاشمان در ایده پردازی، کارگردانی و فرم اجرا به این گونه بوده که مخاطب‌های بیشتری را جذب اجرایمان کنیم و برای همه مخاطبان آماده اجرا باشیم.
*آقای شفیعی لطفا درباره همایش ملی تئاتر سردار آسمانی هم بفرمایید که الان چه بازخوردی دارد و به چه صورت در استان‌ها در حال برگزاری است؟
-اجراهای ما این روزها در استان‌ها شروع شده است، جالب است در همین دو ـ سه روزی که اجراها شروع شده و به دلیل اینکه برنامه فرهنگی متناسب با این موضوع در کشور برنامه ریزی نشده بازخورد این همایش در استان‌ها جالب توجه بوده مثلا در لاهیجان پیگیری کردم که نمایش را به مصلای این شهر برده بودند و اجرا کردند یا نهادها و ارگان‌های دیگر هم برای کمک کردن درخواست داده بودند بهرحال آمادگی نبوده و گروه‌های فرهنگی ـ هنری هنوز کاری برای اجرا ندارند اما باز هم از همین کارها استقبال زیادی در استان‌ها شده است و ما نه تنها طبق برنامه در مکان‌های خودمان اجرا می‌رویم بلکه با همکاری و همیاری نهادهای مسئول در خود استان اجراهای بیشتری را انجام می‌دهیم.
به نظر من یکی از نکات مهم و قابل اشاره اجرا در مساجد است برخی خارج از برنامه ریزی ما به دعوت مساجد و مسئولان سپاه یا نماینده ولی فقیه استان اتفاق افتاده اما به دلیل اینکه معتقد هستم ما گونه مردمی تئاتر خیابانی را اجرا می‌کنیم و این اجراها وقتی در مسجد و محیط‌های غیر متعارفی که برای تئاتر هست انجامی شود به نوعی معرفی تئاتر است و برای مردمی تئاتر اجرا می‌شود که برایشان سردار مهم است و موضوعیت دارد.
ما خیلی سعی کردیم در استان‌ها و حتی در تهران گستردگی مکان اجرا داشته باشیم یعنی مدارس را پیش بینی کردیم تا دانشگاه‌ها، مصلاهای نماز جمعه و گلزار شهدا داشته باشیم برای ما خیلی مهم است آثاری که اجرا می‌شود برای مردم باشد و با مخاطبان ارتباط برقرار کند. هرگز در همایش ملی سردار آسمانی برای اینکه تکلیفی را انجام داده باشیم و تمام کنیم ، کار نمی‌کنیم برایمان بازخورد این کارها بین مردم مهم است و تا آنجایی که سازمان‌ها و نهادها پیشنهاد دهند، کار می‌کنیم.
در همین تهران اگر دانشگاه یا هر جای دیگری درخواست اجرا بدهند هر نهاد و سازمانی که باشد فرقی نمی کند، به صورت رایگان دبیرخانه اجراها را تا تاریخ بیست و سوم بهمن ماه که اختتامیه همایش ما است،همان خواهد کرد.
