گفتوگو با داور بخش خیابانی چهل و یکمین دوره جشنواره تئاتر فجر:
مسلم قاسمی: نمایش خیابانی عقلگرا و متفکرانه است
مسلم قاسمی بر این باور است که تئاتر خیابانی میتواند نجاتبخش خیلی از موضوعات و معضلات اجتماعی باشد و به تماشاگر تلنگری بزند که به تفکر وادار شود.
به گزارش روابط عمومی جشنواره، مسلم قاسمی کارشناس دو رشته مدیریت و کارگردانی است و بهعنوان بازیگر، نویسنده، کارگردان، صداپیشه، پژوهشگر و مترجم مشغول فعالیت است. او تئاتر، نمایش خلاق و فن بیان را در دانشکدههای تهران، علوم پزشکی و تربیتمعلم تدریس کرده است. اجرای صدها نمایش سیار، خیابانی و صحنهای در سراسر کشور و حضور در جشنوارههای ایرانی و خارجی از دیگر فعالیتهای این پیشکسوت به شمار میآیند. مسلم قاسمی بیش از دو دهه است که در آلمان اقامت دارد و در حوزه هنرهای نمایشی در این کشور نیز فعالیتهای متعددی داشته است. مسلم قاسمی در چهل و یکمین دوره جشنواره بینالمللی فجر بهعنوان داور خیابانی حضور داشت.
مسلم قاسمی با بیان اینکه 29 نمایش خیابانی را در این دوره از جشنواره برای قضاوت تماشا کردهاند، گفت: «آثاری بدیع و خوبی همراه با نوآوری که دیدیم، مجموعهای شامل نمایش خیابانی، نمایش در خیابان، نمایش آیینی_سنتی و مناسبتی و ارزشی بودند. در میانشان نمایشهای بسیار بدیع و نوآورانه و خلاقی وجود داشت اما با توجه به کمیت و نسبت به چنین جشنوارهای، به لحاظ موضوعات، دارای تنوع چندانی نبودند.»
او افزود: «از اینکه داور این رویداد بودم بسیار خرسندم ولی در لحظاتی دلم میخواست در مرحله انتخاب آثار و بازبینی شرکت داشتم چون فکر میکنم در آن مرحله ارائه پیشنهادها و راهکارها کمک میکند اثر ارزشمندتر و پخته شود و بعد به جشنواره بیاید.»
قاسمی با اشاره به کمیت بالای حاضران در جشنواره تئاتر خیابانی ادامه داد: «با این تعداد هنرمند و جوان علاقهمند و پویا و این پتانسیل بالا که در جشنواره حضور دارند، تئاتر خیابانی ازنظر کمیت بینظیر و قابلتقدیر است؛ اما باید مراقب این پتانسیل باشیم که در مسیر درست حرکت کند.»
او گفت: «باید برای این علاقهمندان آموزشهای لازم را بگذاریم. دیدن آثار و نقد آنها، مطالعه و شرکت در کارگاههای آموزشی عملی تئاتر خیابانی در آموزش بهتر تئاتر خیابانی بسیار تأثیرگذار است. گاهی تعریف تئاتر خیابانی گم میشود حتی بین ما کارشناسان هم مقداری اختلافسلیقه هست.»
این کارشناس تئاتر انتخاب سوژه را در تئاتر خیابانی بسیار حائز اهمیت دانست و توضیح داد: «با یک نظر به اطرافمان در جامعه، دهها سوژه برای کار کردن پیدا میشود. نویسنده باید تحقیق کند به دنبال سوژه برود و با تسلط کافی به موضوع آن را در چارچوب نمایش خیابانی قرار دهد. تنها اشاره به موضوع کافی نیست بلکه کار نمایش خیابانی باز کردن لایههای زیرین و حتی در برخی موارد ارائه راهحل است.»
او افزود: «به نظر من اگر نویسنده از کارگردان جدا باشد، کارگردان بهتر میتواند لایههای زیرین متن را کشف کند. مبتنی بر دیدگاه خودش، نوشته را بررسی میکند و کشفهای جدیدی میکند. ضمن اینکه نقش دراماتورژ هم در نمایش خیابانی بسیار مهم و بهجاست.»
مسلم قاسمی با تأکید بر اینکه تئاتر خیابانی مردمیترین نوع نمایش است، گفت: «نمایش خیابانی عقلگرا و متفکرانه است. تماشاگر میآید که بهرهای ببرد. درست است که باید مفرح و جذاب هم باشد؛ اما نباید به سمت لودگی برود. یک نمایشگر خیابانی باید به موضوع تسلط کافی داشته باشد.»
او افزود: «مردم را باید جدی گرفت. طنز و کمدی در جای خودش ارزشمند است اما برخی حرکات که صرفاً باعث خنده تماشاگر بشود بدون اینکه چیزی به او اضافه کند، عمقی و دارای تأثیرگذاری ماندگار نیست. ما در تئاتر خیابانی نمیخواهیم صرفاً تماشاگر را بخندانیم. تماشاگر میتواند یک کار کمدی ببیند و همزمان بیاموزد و به درکی از اجتماع برسد که تا قبل از دیدن آن نمایش، نداشته است و درواقع تئاتر خیابانی تلنگری به او زده که به تفکر وادار شده است. تئاتر خیابانی میتواند نجاتبخش خیلی از موضوعات و معضلات اجتماعی باشد.»
داور بخش خیابانی چهل و یکمین دوره جشنواره بینالمللی فجر، حضور پرتعداد و چشمگیر هنرمندان شهرستانها را در این دوره از جشنواره بینظیر توصیف کرد و گفت: «هنرمندان تئاتر خیابانی سراسر کشور، حکم خانواده را پیداکردهاند. در جشنوارههای مختلف با یکدیگر همکاری میکنند و در این جشنواره هم دیدیم که بچههای استانهای مختلف با اینکه رقیب یکدیگر بودند به کمک هم میآمدند و این روحیه همکاری و همیاری بسیار قابلتقدیر بود.»
قاسمی درباره داوری این رویداد گفت: «داورانی که من در این رویداد افتخار همکاری با آنها را داشتم جوانانی هستند که خودشان سالها دستاندرکار تئاتر خیابانی بودهاند. دانش کافی دارند و اساتید دانشگاه هستند. میخواهم شرکتکنندگان بدانند که داوران آثارشان را بهدوراز هرگونه جانبگرایی و ملاحظات ویژه داوری کردند.»
او افزود: «مهمترین نکته مورد نظر برای ما، تفکر و دقت به نقش تئاتر خیابانی بود و نه صرفاً اجرای تئاتر در خیابان؛ متن دغدغهمند و کارگردانی صحیح و اینکه بازیگرها چقدر توانستهاند از فنون بازیگری تئاتر خیابانی، درست استفاده کنند نیز از موارد دیگری بود که به آن توجه داشتیم. در داوری تمام تلاشمان را کردیم که عدالت را رعایت کنیم. برخی مواقع اختلافسلیقههایی بود و درحالیکه هر روز در مورد آثار صحبت میکردیم؛ اما هنگام تعیین آرای نهایی بازهم پنج،شش ساعت برای جمعبندی نشستیم و بررسی کردیم تا حقی از کسی ضایع نشود.»
قاسمی در پایان گفت: «من چند سالی است از ایران دور هستم اما کامل در جریان کارها هستم و با هنرمندان ارتباط دارم. شور و شوق این دوره از جشنواره برای من بسیار زیبا بود. روزهای لذتبخشی را تجربه کردم در کنار هنرمندان و تماشاگرانی که در سرما به تماشای آثار میآمدند، این موقعیت برایم بسیار لذتبخش و خاطرهانگیز بود و در این دوره چیزی جز زیبایی و صمیمیت و همیاری و همکاری و شور و شعف ندیدم و به همه خسته نباشید میگویم.»